فوق تخصص زانو؛ تشدید و پیشروی بیماری تا ناتوانی فرد در انجام فعالیت روزانه
زانو از قسمت‌های بسیار مهم بدن هر فرد است که فشار زیادی را در طول فعالیت‌های روزانه تحمل می‌کند. این بخش از سیستم اسکلتی و عضلانی میتواند دچار بیماری‌ها و آسیب‌های مختلفی شود که علائم متفاوت مانند درد خفیف تا شدید ایجاد خواهد کرد. بسیار مهم است که در صورت ادامه‌دار شدن علائم بیش از یک هفته در اسرع وقت به یک مرکز تخصصی و فوق تخصص زانو دارای تجربه بالا مراجعه کنید تا هرچه زودتر علت بروز علائم تشخیص داده شده و درمان لازم انجام شود.
فوق تخصص زانو یا پزشک ارتوپد فوق تخصص زانو، متخصص ارتوپدی است که علاوه بر دانش و تجربه ارتوپدی به‌طور کامل، به‌صورت تخصصی بر روی تشخیص و درمان آسیب‌های زانو تمرکز دارد. این متخصصان دوره‌های بیشتری از تخصص ارتوپدی را در زمینه زانو به‌عنوان فلوشیپ زانو یا فلوشیپ مفصل زانو گذرانده‌اند و می‌توانند با مهارت بیشتری درمان آسیب‌ها و در صورت نیاز جراحی‌های مختلف را برای شما انجام دهند.
به‌عنوان‌مثال اگر فوق تخصص زانو به شما گفت که شما برای درمان آسیب زانو و بهبود علائم نیاز به جراحی دارید، نباید سریعاً آن را بپذیرید، بلکه باید ابتدا به یک مرکز فوق تخصص زانو مراجعه کرده و با چند فوق تخصص جراحی زانو در این زمینه مشورت کنید.
سپس درصورتی‌که همه پزشکان فوق تخصص مفصل زانو به اتفاق نظر دادند که شما نیاز به جراحی دارید می‌توانید با خیال راحت این کار را انجام دهید و اطمینان حاصل کنید که تشخیص درستی انجام شده است.
در بسیاری از موارد وقتی یک ارتوپد به شما پیشنهاد جراحی می‌دهد الزاماً جراحی لازم نیست و شما باید نظر دکتر فوق تخصص زانو را در این باره جویا شوید.
بی‌توجهی به پیگیری درمان علائم زانو میتواند منجر به پیشروی بیماری و بدتر شدن شرایط شود که حتی گاهی کاملاً توانایی فعالیت‌های روزانه را از شما می‌گیرد. در ادامه با ما همراه باشید تا به شما بگوییم زانو ممکن است دچار چه آسیب‌هایی شود و دکتر ارتوپد فوق تخصص زانو چه کمکی در این زمینه میتواند به شما بکند.
برای اینکه درک بهتری از تخصص و خدمات یک فوق تخصص زانو داشته باشید بد نیست ابتدا کمی با آناتومی زانو آشنا شوید. زانو مفصل آسیب‌پذیری در بدن ما است که استرس زیادی ناشی از وزن را در فعالیت‌های روزمره مانند بلند کردن و زانو زدن و فعالیت‌های پرفشار مانند دویدن و ایروبیک تحمل می‌کند.
زانو به‌طورکلی از قسمت‌های زیر تشکیل میشود:
♦ تیبیا: استخوان بزرگ‌تر ساق پا است.
♦ استخوان ران: این استخوان در ناحیه ران یا بالای ساق پا قرار دارد.
♦ کشکک: این بخش کاسه زانو است.
هر انتهای استخوان از استخوان‌های زانو با لایه‌ای از غضروف پوشانده شده است که شوک‌های وارد شده را جذب کرده و از زانو محافظت می‌کند. اساساً زانو دارای 2 استخوان ساق بلند است که توسط ماهیچه‌ها، رباط‌ها و تاندون‌ها به هم متصل می‌شوند.
2 گروه ماهیچه نیز در زانو درگیر هستند که شامل عضلات چهارسر ران (واقع در جلوی ران‌ها) که پاها را صاف می‌کنند و عضلات همسترینگ (واقع در پشت ران‌ها) که ساق را خم می‌کنند، می‌شوند.
تاندون‌های مربوط به زانو نیز تارهای سختی از بافت هستند که ماهیچه‌ها را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. رباط‌ها بافت‌های نرم دیگری در زانوها هستند که حالت نوارهای الاستیک دارند و استخوان را به استخوان متصل می‌کنند.
برخی از رباط‌های زانو ثبات و محافظت از مفاصل را فراهم می‌کنند، درحالی‌که سایر رباط‌ها حرکت به جلو و عقب ساق پا یعنی استخوان ساق پا را محدود می‌کنند تا زانو بتواند عملکرد صحیحی داشته باشد.
همان‌طورکه قبلاً به آن اشاره کردیم زانو از استخوان درشت نی، کشکک و استخوان ران تشکیل شده است که دارای یک سیستم حمایتی از بافت‌های نرم مانند رباط، غضروف و ماهیچه است.
هنگامی‌که مفصل زانو دچار آسیب میشود، ممکن است تا حد زیادی عملکرد خود را از دست بدهد و بدون زانوهای سالم شما بسیاری از فعالیت‌ها مانند ایستادن، دویدن، راه رفتن و غیره را نمی‌توانید انجام دهید.
در طول زندگی خود، ممکن است به دلیل آسیب‌دیدگی یا در سنین بالاتر، به دلیل یک بیماری دژنراتیو به نام استئوآرتریت، زانودرد را تجربه کنید؛ اما درکل زانودرد میتواند دلایل زیادی داشته باشد و تشخیص صحیح علت وجود علائمی مانند درد زانو توسط متخصص ارتوپد زانو یک مرحله مهم قبل از انجام درمان مناسب است.
زانودرد حاد معمولاً ناشی از ضربات ناگهانی است که گاهی می‌توان با استراحت و مسکن آن را برطرف کرد و گاهی بسیار خطرناک بوده و به درمان‌های سریع مانند جراحی نیاز دارد. درد مزمن زانو نیز باید تحت نظر یک فوق تخصص زانو در یک مرکز فوق تخصص زانو که در این زمینه کاملاً مجهز است انجام شود.
درحالی‌که یک پزشک مراقبت‌های اولیه میتواند زانوی شما را معاینه کند و برای کاهش درد داروهایی را تجویز نماید، یک دکتر فوق تخصص مینیسک زانو یا فوق تخصص زانو میتواند ارزیابی‌ها و تشخیص دقیق‌تر انجام داده و گزینه‌های بهتری را برای درمان مناسب به شما ارائه نماید.
دلایل مختلفی می‌توانند منجر به ایجاد آسیب در زانوها و بروز علائمی مانند درد در آن شوند. از مهمترین دلایل عبارت‌اند از:
♦ پارگی مینیسک
منظور از پارگی مینسیک همان پارگی غضروف زانو است که توسط دکتر فوق تخصص مینیسک زانو تشخیص و درمان میشود. مینیسک‌ها درواقع دو گوه لاستیکی مانند از غضروف‌ها بین استخوان ران و ساق پا هستند. این تکه‌های غضروفی می‌توانند به شکل ناگهانی در حین فعالیت‌های ورزشی یا فعالیت‌های ناگهانی پاره شوند. از طرفی ممکن است افزایش سن به‌آرامی مینیسک را پاره کند. در این صورت به آن مینیسک دژنراتیو نیز میگویند.
هنگام پارگی ناگهانی مینیسک، احتمالاً خود بیمار صدای پارگی را در زانو شنیده یا احساس می‌کند. پس از آسیب اولیه، تورم و سفتی و درد ممکن است طی چند روز بعد افزایش یابد.
♦ بورسیت
بورس‌ها کیسه‌های پر از مایع و کوچکی هستند که می‌توانند مانند بالشتکی از مفاصل زانو حمایت کنند و به رباط‌ها و تاندون‌ها اجازه می‌دهند به‌راحتی روی مفصل بلغزند. این کیسه‌ها در صورت استفاده بیش‌ازحد از زانو یا فشار مکرر ناشی از زانو زدن ملتهب و متورم می‌شوند که به آن بورسیت میگویند.
اکثر موارد بورسیت جدی نیستند و با مراقبت‌های خانگی درمان می‌شوند. بااین‌حال، برخی از موارد ممکن است نیاز به درمان توسط فوق تخصص زانو و استفاده از آنتی‌بیوتیک یا آسپیراسیون وجود داشته باشد.
♦ تاندونیت
تاندونیت یا آسیب به تاندون‌های زانو که منجر به التهاب در زانو میشود یکی دیگر از آسیب‌هایی است که در مرکز فوق تخصص زانو توسط فوق تخصص زانو تشخیص داده شده و درمان میشود. تاندونیت میتواند افراد فعال بدنی را تحت تأثیر قرار دهد.
تاندونیت که معمولاً به‌عنوان زانوی جامپر نیز شناخته میشود، در بین ورزشکارانی که بیشتر می‌پرند، رایج است. بااین‌حال، هر فرد در سنین جوانی با فعالیت‌های مختلف و در سنین بالاتر با فعالیت‌های ناگهانی ممکن است دچار تاندونیت شود.
♦ شکستگی
شکستگی از آسیب‌هایی در سیستم اسکلتی و عضلانی است که ممکن در هر بخش از این سیستم رخ دهد. هر یک از استخوان‌های داخل یا اطراف زانو نیز ممکن است دچار شکستگی‌های مختلف از خفیف تا شدید شود. شایع‌ترین شکستی این ناحیه نیز مربوط به کشکک زانو است.
معمولاً این شکستگی‌ها ناشی از تصادفات شدید یا سقوط ناگهانی است. از طرفی افراد مسن که دارای پوکی استخوان هستند ممکن است حتی با راه رفتن در مسیری ناهموار یا زمین خوردن دچار این نوع شکستگی شوند.
♦ آسیب‌های رباط صلیبی قدامی
این آسیب‌ها که به‌طور دقیق توسط دکتر ارتوپد فوق تخصص زانو بررسی و تشخیص داده می‌شوند، ازنظر شدت دارای 3 درجه هستند. رباط صلیبی قدامی (ACL) به‌صورت مورب که در جلوی زانو کشیده میشود و ثبات حیاتی مفصل زانو را فراهم می‌کند ممکن است به دلایل مختلف دچار آسیب شود که درمان آن بسته به شدت علائم میتواند از روش‌های آسان تا جراحی متفاوت باشد.
پیچ‌خوردگی درجه 1 یک آسیب خفیف به ACL است، درحالی‌که پارگی کامل رباط از نوع آسیب‌های درجه 3 محسوب میشود. ورزشکارانی که در ورزش‌های تماسی مثل فوتبال یا والیبال شرکت می‌کنند اغلب به ACL خود آسیب می‌رسانند. بااین‌حال، دلایل دیگری نیز ممکن است باعث ایجاد آسیب در این رباط‌ها بشود. به‌عنوان‌مثال تغییر جهت ناگهانی یا پرش ازجمله دلایل ایجاد آسیب در رباط‌ها می‌باشند.
♦ دررفتگی
دررفتگی زانو در شرایطی اتفاق می‌افتد که استخوان‌های ناحیه زانو از قرارگیری و تراز مناسب خود خارج شوند. در این صورت احتمالاً یک یا چند استخوان از جای خود خارج خواهد شد. ناهنجاری‌های ساختاری یا تروما، مانند تصادفات رانندگی، ورزش‌های تماسی و زمین خوردن می‌توانند باعث دررفتگی زانو شوند که توسط فوق تخصص زانو در یک مرکز فوق تخصص زانو قابل درمان است.
♦ پارگی تاندون
تاندون‌ها همان بافت‌های نرمی هستند که می‌توانند ماهیچه‌ها را به استخوان‌ها متصل کنند. در زانو، معمولاً تاندون مرتبط با کشکک بیشترین آسیب را می‌بیند. پارگی یا کشیدگی بیش‌ازحد تاندون در ورزشکاران و افراد میان‌سالی که درگیر فعالیت‌های بدنی هستند، کاملاً طبیعی است. ضربه مستقیم ناشی از افتادن یا ضربه‌های ناگهانی نیز ممکن است باعث پارگی تاندون شود.
♦ آسیب‌های رباط جانبی
رباط‌های جانبی وظیفه دارند استخوان ران را به استخوان ساق پا متصل کنند. آسیب به این رباط‌ها یکی از مشکلات رایج برای ورزشکاران، به‌ویژه ورزشکارانی است که ورزش‌های تماسی را انجام می‌دهند. پارگی رباط جانبی اغلب به دلیل برخورد با شخص یا شی‌ء دیگری و برخورد مستقیم رخ می‌دهد.
♦ سندرم Iliotibial band
سندرم Iliotibial band بیشتر در بین دوندگان مسافت طولانی شایع است. این حالت زمانی ایجاد میشود که نوار ایلیوتیبیال که در قسمت خارجی ناحیه زانو قرار دارد به قسمت خارجی مفصل زانو ساییده شود. به‌طورمعمول در این شرایط، درد به‌عنوان یک تحریک جزئی شروع میشود و میتواند به‌تدریج به حدی برسد که دونده مجبور شود برای مدتی از دویدن دست بکشد تا نوار ایلیوتیبیال التیام یابد.
♦ آسیب‌های رباط صلیبی خلفی
رباط صلیبی خلفی همان‌طورکه از نامش مشخص است در پشت زانو قرار دارد. این رباط یکی از رباط‌هایی است که استخوان ساق پا را به استخوان ران متصل می‌کند. این رباط از حرکت بیش‌ازحد ساق پا به عقب جلوگیری می‌کند.
معمولاً نیروی زیادی باید وجود داشته باشد تا بتواند به این رباط آسیب برساند. این نیرو اغلب زمانی ایجاد میشود که فرد با شدت روی زانوهای خم شده می‌افتد یا درحالی‌که زانوهایش خم است تصادف شدیدی می‌کند.
♦ بیماری‌های زمینه‌ای
گاهی بیماری‌های زمینه‌ای مانند پوکی استخوان میتواند منجر به بسیاری از آسیب‌های زانو مانند شکستگی شود که علائمی مانند درد را ایجاد می‌کند.
آرتریت نیز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های زمینه‌ای است که آسیب‌های زانو را ایجاد می‌کند. بیش از 100 نوع متفاوت از آرتریت وجود دارد؛ اما انواع آرتریت که بیشتر روی زانو تأثیر می‌گذارند، عبارت‌اند از:
- آرتروز
استئوآرتریت یا آرتریت دژنراتیو شایع‌ترین نوع آرتریت است. در این شرایط حالت ساییدگی ایجاد میشود و غضروف زانو به خاطر کار زیاد و افزایش سن کم‌کم از بین می‌رود.
- روماتیسم مفصلی
ناتوان‌کننده‌ترین شکل آرتریت برای زانو یا در هر قسمت از بدن، آرتریت روماتوئید است که یک بیماری خودایمنی می‌باشد و میتواند تقریباً هر مفصلی از بدن شما مانند زانوها را تحت تأثیر قرار دهد. اگرچه آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن است، اما شدت آن در بیماران مختلف کاملاً متفاوت است و حتی ممکن است رفت و برگشتی باشد.
- نقرس
این نوع آرتریت نیز زمانی اتفاق می‌افتد که کریستال‌های اسید اوریک در ناحیه مفصل زانو انباشته می‌شوند. درحالی‌که نقرس بیشتر انگشت شست پا را درگیر می‌کند، میتواند در زانو نیز رخ دهد.
- نقرس کاذب
اغلب نقرس کاذب با نقرس اشتباه گرفته میشود. درواقع نقرس کاذب به دلیل کریستال‌های حاوی کلسیم است که در مایع مفصل ایجاد می‌گردد. زانو شایع‌ترین مفصلی است که به نقرس کاذب مبتلا میشود.
- آرتریت سپتیک
گاهی اوقات مفصل زانو دچار عفونت میشود و علائمی مانند درد، تورم و قرمزی در آن رخ می‌دهد. آرتریت سپتیک اغلب با تب همراه است و معمولاً قبل از شروع درد هیچ ضربه یا آسیبی در زانو وجود ندارد. آرتریت سپتیک میتواند به‌سرعت گسترش یافته و به غضروف زانو آسیب برساند.
اگر زانودرد همراه با هر یک از علائم آرتریت سپتیک وجود داشته باشد باید سریعاً به یک فوق تخصص زانو مراجعه نمایید.
درمان آسیب‌های زانو به‌صورت مستقیم به علت ایجاد علائمی مانند درد بستگی دارد. متخصص ارتوپد زانو بعد از انجام معاینات دقیق و بررسی‌های لازم مشخص می‌کند علت درد چیست و برای علت مورد نظر چه درمانی باید انجام شود. به‌طورکلی نیز روش‌های درمانی که توسط فوق تخصص زانو برای درمان انجام می‌شوند، عبارت‌اند از:
♦ تزریقات اوزون یا کورتیزون
اوزون‌تراپی یکی از روش‌های نوین و بسیار عالی برای کاهش درد سریع بخصوص ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند آرتروز می‌باشد که اگر در یک مرکز فوق تخصص زانو توسط متخصصان باتجربه مانند پزشکان ما در این مرکز با مهارت بالا انجام شود درد را سریعاً کاهش داده و بازیابی توانایی حرکتی زانو با کمک به بیمار برای انجام تمرینات ورزشی و شرکت در فیزیوتراپی صورت می‌گیرد.
این روش با تزریق مستقیم گاز اوزون که به نوعی از اکسیژن تشکیل شده است، در ناحیه آسیب دیده تحت بی حسی موضعی و بصورت سرپایی در مطب فوق تخصص زانو انجام میشود.
این روش برای مدیریت دردهای زانو بسیار رایج است و میتواند بیمار را از شر دردهای حاد خلاص کند و به او اجازه شرکت در جلسات فیزیوتراپی را بدهد و ممکن است نیاز به جراحی را به تاخیر بیندازد یا حتی آن را مرتفع گرداند.
اوزون تراپی معمولا دو الی سه بار در سال انجام میشود که اغلب با فواصل شش ماه یک بار یا براساس شرایط خاص بیمار طبق نظر فوق تخصص زانو در فواصل کوتاه‌تر انجام میشود. اوزون تراپی به شما کمک می‌کند درد را تسکین دهید، مدت طولانی‌تر بدون درد زانو بگذرانید و زمان تعویض مفصل زانو را تا جای ممکن به تاخیر بیندازید.
همچنین تزریق کورتیزون با هدایت اولتراسوند میتواند به‌عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع برای آسیب‌های زانو توسط دکتر ارتوپد فوق تخصص زانو در نظر گرفته شود.
در این روش از امواج سونوگرافی جهت افزایش دقت استفاده میشود و ترکیب کورتیزون و بی‌حس‌کننده میتواند به مدت طولانی درد را کاهش دهد. معمولاً برای بیماران دارای زانودرد حاد یا مزمن می‌توان از این روش‌ها استفاده کرد.
♦ ویسکو مکمل
منظور از ویسکو مکمل ژل‌های دارای هیالورونیک اسید است که ویسکوزیته مایع داخل فضای مفصلی را بهبود می‌دهند. نوع دیگری از درمان‌های تزریقی که ممکن است توسط فوق تخصص جراحی زانو در یک مرکز فوق تخصص زانو انجام شود ویسکومپلنتاسیون است که در آن دکتر فوق تخصص زانو ماده‌ای به نام اسید هیالورونیک (HA) را به ناحیه درد در زانو تزریق می‌کند تا روانکاری مفصل انجام شود.
این روش اغلب برای بیماران مبتلا به آرتروز زانو که دچار خشکی مفصل و اصطکاک زیاد در این ناحیه شده‌اند، توصیه میشود.
HA خواص روان کنندگی مایع سینوویال در زانو را افزایش می‌دهد که به تسکین درد و بهبود عملکرد زانو نیز کمک می‌کند. مکمل ویسکوز معمولاً اثرات مثبتی دارد که برای طولانی‌مدت ماندگار است و برخی از بیماران بهبود علائم را تا شش ماه گزارش می‌کنند.
♦ درمان پی آر پی و استفاده از سلول‌های بنیادی
بسیاری از پزشکان فوق تخصص زانو از داروهای احیاکننده‌ای برای تسکین درد و بهبود جراحات در زانو استفاده می‌کنند. درمان با سلول‌های بنیادی و درمان به روش PRP که با استفاده از اجزای خون خود بیمار انجام میشود یکی از درمان‌های بسیار مؤثر برای کاهش دردهای زانو است.
در درمان با سلول‌های بنیادی، درواقع سلول‌های بنیادی بالغ برداشته می‌شوند و به زانو تزریق خواهند شد تا بافت آسیب‌دیده بهبود پیدا کند. در درمان پی آر پی یا پلاسما درمانی نیز، خون از بدن بیمار گرفته میشود، پلاکت‌ها با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ جدا شده و متمرکز می‌شوند و به زانو تزریق می‌شوند.
پلاکت‌ها حاوی فاکتورهای رشد مناسبی هستند که می‌توانند روند ترمیم و التیام زانو را افزایش دهند. بیماران مبتلا به آسیب‌های بافت نرم و آرتروز به‌خوبی از این روش‌ها بهره‌مند می‌شوند.
♦ استفاده از داروهای تسکین‌دهنده
داروهای مختلف بخصوص برای بیمارانی که دارای بیماری‌های مزمن و زمینه‌ای مانند پوکی استخوان یا آرتروز هستند کارساز است و میتواند به کنترل و جلوگیری از پیشروی سریع بیماری کمک کند.
♦ استفاده از ارتزهای ارتوپدی
ممکن است درد زانو به دلایل مختلفی مانند دردهای لگنی، صافی کف پا و غیره باشد که منجر به تغییر در حالت حرکت برای کاهش سایر دردها شده است. در این شرایط یک دکتر ارتوپد فوق تخصص زانو با استفاده از ارتزهای مختلف مانند زانوبند طبی، کفی‌ها و کفش‌های طبی به شما کمک می‌کند تا فشار را از روی زانو برداشته و درد یا علائم دیگر کاهش پیدا کنند.
♦ فیزیوتراپی
یکی از بهترین روش‌ها برای بازیابی توانایی زانوها بعد از کاهش عملکرد، شرکت در جلسات فیزیوتراپی تحت نظر فوق تخصص زانو است. متخصص فیزیوتراپی با توجه به شرایط شما و دستورالعمل فوق تخصص زانو حرکاتی را با شما تمرین می‌کند تا عضلات این ناحیه را تقویت کرده و به برگرداندن عملکرد زانو کمک خواهد کرد.
♦ عمل جراحی زانو
معمولاً یک متخصص ارتوپد زانو با تجربه بالا سعی می‌کند در ابتدا تا جایی که ممکن است از روش‌های غیرتهاجمی یا کم تهاجمی برای بهبود علائم و عملکرد زانو استفاده کند؛ اما بیمارانی که دچار آسیب‌های ناگهانی مانند تصادف شدید می‌شوند و یا روش‌های دیگر برای آن‌ها پاسخگو نیست، احتمالاً برای بهبودی به جراحی نیاز دارند.
بااین‌حال هرکسی با هر توانایی و شرایطی نمی‌تواند جراحی را انجام دهد و تنها یک فوق تخصص زانو میتواند بعد از ارزیابی‌های کامل بهترین انتخاب را در این زمینه انجام دهد.
مثلا انواع مختلفی از جراحی برای درمان آرتروز زانو توسط فوق تخصص زانو ارائه میشود. اینکه کدام جراحی برای شما توصیه میشود، به عوامل مختلفی مانند سن، سلامت عمومی، آناتومی، سبک زندگی و ترجیحات شخصی و همچنین تجربه و ترجیحات فوق تخصص جراحی زانو بستگی دارد؛ اما به‌طورکلی انواع جراحی مورد استفاده برای زانو عبارت‌اند از:
♦ جراحی تعویض کامل زانو (آرتروپلاستی کامل زانو)
انجام عمل تعویض کامل زانو معمولاً برای درمان آرتریت زانو با تعویض کامل مفصل انجام میشود. جراحی تعویض کامل زانو شامل بریدن انتهای آسیب‌دیده درشت نی (استخوان ساق پا) و استخوان ران و بستن هر دو با پروتز است. بیماران مبتلا به آرتریت متوسط تا شدید زانو که نتوانستند از گزینه‌های درمانی غیرجراحی جواب بگیرند ممکن است نیاز به تعویض کل مفصل زانو داشته باشند.
قطعات مفصل زانوی مصنوعی از فلز یا پلاستیک بادوام به نام پلی‌اتیلن ساخته شده‌اند. این سطوح جدید به‌آرامی در مقابل یکدیگر حرکت می‌کنند و یک مفصل زانوی کاربردی ایجاد می‌کنند. بهبود نسبی معمولاً 4 تا 6 هفته بعد از جراحی طول می‌کشد و بهبودی کامل ممکن است از چند ماه تا یک سال کامل طول بکشد.
جراحی تعویض کامل زانو توسط فوق تخصص جراحی زانو باعث کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل زانو برای اکثر بیمارانی میشود که قبل از آن عملکرد خود را از دست داده بودند. بااین‌حال، یک زانوی جایگزین به‌اندازه یک زانوی سالم، قوی و بادوام نیست و به همین دلیل به بیماران اکیداً توصیه میشود که در فعالیت‌های شدید (مانند دویدن) که ممکن است ساییدگی و پارگی مفصل جدید را تسریع کند، شرکت نکنند.
♦ جراحی تعویض جزئی زانو (آرتروپلاستی تک بخش زانو)
ممکن است فوق تخصص مفصل زانو به جای تعویض کامل مفصل فقط بخشی از آن را تعویض کند. تعویض جزئی زانو که اغلب به آن تعویض تک محفظه‌ای زانو میگویند، تنها شامل تعویض یکی از سه «محفظه» زانو است.
جراحی تعویض جزئی زانو، بخش آسیب‌دیده مفصل زانو (معمولاً قسمت جانبی یا داخلی) را با حفظ مناطق سالم به‌خوبی درمان می‌کند. این جراحی فقط برای تعداد کمی از بیماران مناسب است و برای بیمارانی که زانوهایشان به‌خوبی در یک راستا قرار نگرفته باشد، دچار سفتی شدید زانو باشند، آسیب رباط داشته باشند یا اگر از آرتریت التهابی رنج می‌برند، مناسب نیست.
در مقایسه با تعویض کامل زانو، تعویض جزئی زانو قطعاً کمتر تهاجمی است، بنابراین طبیعی است که درد کمتری ایجاد کرده و به زمان بهبودی کمتری نیاز دارد. بااین‌حال، تعویض جزئی زانو به‌اندازه تعویض کامل زانو برای کاهش درد قابل اعتماد نیست.
♦ استئوتومی زانو (استئوتومی تیبیال یا استئوتومی فمورال)
جراحی استئوتومی زانو توسط فوق تخصص مفصل زانو به معنی برداشتن بخش‌هایی از استخوان در ناحیه زانو است. در طول استئوتومی زانو، یک قطعه کوچک از پیوند استخوان طبیعی یا مواد استخوان مصنوعی در استخوان وارد میشود تا مفصل را مجدداً تنظیم کند.
این جراحی برای تعداد محدودی از افراد جوان (زیر 60 سال یا بیشتر) که ازنظر جسمی فعال هستند، مناسب است که هم ترازی نامناسب زانوی آن‌ها باعث ساییدگی و پارگی شدید فقط در یک‌طرف از مفصل زانو شده است و به آن زانوی یک‌طرفه میگویند.
در طول استئوتومی زانو، فوق تخصص زانو استخوان ران یا درشت نی (استخوان ساق پا) را برش می‌دهد و یکی از موارد زیر را بسته به شرایط و تشخیص خود انجام خواهد داد:
• یک گوه کوچک از استخوان را بر می‌دارد.
• یک قطعه کوچک از پیوند استخوان طبیعی یا مواد استخوان مصنوعی را اضافه می‌کند.
استئوتومی زانو میتواند مجدداً مفصل را تراز کند تا فشار بیشتری را به حالت مناسب به مفصل زانو منتقل کند و ساییدگی و پارگی سمت بد را کاهش دهد. هدف از انجام این جراحی کاهش درد و شاید کند کردن پیشرفت آرتروز زانو است.
یک جراحی موفقیت‌آمیز استئوتومی زانو میتواند نیاز به جراحی تعویض کامل زانو را حداقل تا 10 سال به تعویق بیندازد؛ بنابراین بسیار مهم است که توسط یک فوق تخصص مفصل زانو با مهارت و تجربه بالا در یک مرکز فوق تخصص زانو با اعتبار و تجهیزات بالا انجام شود.
برخلاف تعویض کامل زانو، بیمارانی که با روش استئوتومی زانو بهبود یافته‌اند ممکن است بتوانند بعد از درمان در ورزش‌های پرتحرک شرکت کنند. بااین‌حال این روش، یک جراحی بزرگ با خطرات و عوارض بالقوه است و بیماران باید متعهد به فیزیوتراپی گسترده بعد از جراحی باشند. بهبودی کامل ممکن است ماه‌ها یا حتی یک سال تمام طول بکشد.
♦ آرتروسکوپی زانو
در جراحی آرتروسکوپی که یک جراحی کم تهاجمی است فوق تخصص جراحی زانو یک دوربین فیلم‌برداری و ابزار جراحی را از طریق برش‌های کوچک در ناحیه زانو وارد می‌کند و میتواند انحطاط مفصل آرتروز را ارزیابی کند.
جراحی آرتروسکوپی تنها به برش‌های کوچکی نیاز خواهد داشت که جراح، دوربین فیلم‌برداری بسیار کوچک و ابزار جراحی را از طریق آن وارد می‌کند. در طول آرتروسکوپی زانو، فوق تخصص مفصل زانو میتواند انحطاط مفصل ناشی از آرتریت را ارزیابی کند.
جراح همچنین میتواند دبریدمان و لاواژ زانو را انجام دهد که شامل فرآیند زیر است:
• قطعات شل غضروف یا استخوان (استئوفیت‌های شل) مشکوک به ایجاد سوزش را برمی‌دارد.
• غضروفی را که به‌صورت نامنظم و ناهموار رشد کرده است را کوتاه یا صاف می‌کند.
• بافت سینوویال ملتهب را برمی‌دارد.
• مفصل را با یک محلول نمکی می‌شوید که به این فرایند لاواژ گفته میشود تا موادی که باعث تحریک و تورم می‌شوند، پاک شود.
نظرات متخصصان در مورد اینکه آیا آرتروسکوپی زانو یک گزینه درمانی ارزشمند برای آرتروز زانو است یا خیر متفاوت است. برخی از کارشناسان به مطالعات بالینی اشاره می‌کنند که نشان می‌دهد آرتروسکوپی زانو برای بیماران آرتروز زانو فایده‌ای ندارد.
برخی دیگر معتقدند که چون آرتروسکوپی زانو کمتر تهاجمی است و خطرات کمتری را به همراه دارد، قبل از شروع یک جراحی تهاجمی‌تر، مانند آرتروپلاستی کامل زانو، ارزش امتحان کردن را دارد. به‌طورکلی انتخاب روش مناسب جراحی به قدرت تشخیص دکتر فوق تخصص زانو و شرایط بیمار بستگی دارد.
♦ ترمیم غضروف با تحریک آن
یکی از راه‌های تحریک رشد غضروف، ایجاد ریزشکستگی‌های دقیق در استخوان اطراف آن است. این روش تحریک مغز استخوان نیز نامیده میشود. پس از آسیب در غضروف زانو، غضروف به‌خوبی بهبود نمی‌یابد.
حتی اگر مفصل قادر به رشد غضروف جدید باشد، تمایل به ناهمواری دارد و بنابراین کمتر قادر به تسهیل حرکت صاف در مفصل است. اما می‌توان با برخی از تکنیک‌های جراحی، رشد این غضروف را در مسیری صحیح تحریک و آسیب را بهبود داد.
یک مرکز فوق تخصص زانو که اعتبار، تجربه و تجهیزات کاملی داشته باشد میتواند با همکاری کادری مجرب و حاذق مانند مرکز تخصصی ما تمامی روش‌های درمانی گفته شده در قسمت‌های قبلی از ساده‌ترین مورد مانند تجویز مسکن تا سخت‌ترین روش‌های درمانی مانند جراحی تعویض مفصل را بنا به نیاز و صلاحدید بیمار با بروزترین تجهیزات پزشکی تشخیص و درمان در دنیا بعد از انجام ارزیابی‌های کامل و لازم از بیمار، انجام دهد.
از دید فوق تخصص زانو تعدادی از عوامل خطر وجود دارند که می‌توانند احتمال ابتلا به مشکلات زانو را افزایش دهند، ازجمله:
♦ اضافه‌وزن
وزن اضافی یا چاقی فشار روی مفاصل زانو را افزایش می‌دهد و حتی در حین فعالیت‌های معمولی مانند راه رفتن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها میتواند استرس زیادی بر زانوها وارد کند. همچنین با تسریع در تجزیه غضروف مفاصل به دلیل وزن زیاد، شما را در معرض افزایش خطر ابتلا به آرتروز قرار می‌دهد.
♦ قدرت عضلانی پایین یا عدم انعطاف‌پذیری زانو
کمبود قدرت و انعطاف‌پذیری در زانو میتواند خطر آسیب‌دیدگی در این ناحیه را افزایش دهد. عضلات قوی به تثبیت و محافظت بیشتر از مفاصل کمک می‌کنند و انعطاف‌پذیری خوب در عضلات میتواند به شما در دستیابی به دامنه کامل حرکت کمک کند.
♦ مشاغل یا ورزش‌های خاص
برخی از مشاغل یا ورزش‌های خاص نسبت به سایر فعالیت‌ها فشار بیشتری بر زانوهای شما وارد می‌کنند. به‌عنوان‌مثال پرش‌های بسکتبال و پیوت‌ها و ضربات مکرر زانو در هنگام دویدن یا اسکیت کردن، همگی خطر آسیب‌دیدگی زانو را افزایش می‌دهند. مشاغلی نیز که به فشارهای مکرر روی زانوها مانند پرستاری یا کشاورزی نیاز دارند، احتمال بروز آسیب را افزایش می‌دهند.
♦ مصدومیت‌های قبلی
از دید فوق تخصص زانو آسیب‌های قبلی در زانو احتمال بروز آسیب‌های مجدد را افزایش خواهد داد.
فوق تخصص زانو معمولاً برای تشخیص علت بروز علائم در زانو ابتدا یک شرح‌حال از شما می‌گیرد و در مورد رویدادهای اخیر که میتواند عامل آسیب باشد از شما می‌پرسد.
سپس یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد و بعد در صورت نیاز انجام برخی تست‌ها مانند سی‌تی‌اسکن، تصویربرداری با اشعه ایکس، ام‌آرآی و غیره را برای بررسی و تشخیص دقیق‌تر و نهایی تجویز می‌کند.
اگرچه همه دردهای زانو جدی نیستند اما برخی از آسیب‌های زانو و شرایط پزشکی، مانند آرتروز، در صورت عدم مراجعه به‌موقع به متخصص ارتوپد زانو و پیگیری درمان می‌توانند پیشروی کرده و منجر به افزایش درد، آسیب‌های مفاصل و حتی ناتوانی کامل شوند.
به‌طورکلی داشتن یک آسیب زانو حتی یک آسیب جزئی، این احتمال را افزایش می‌دهد که در آینده آسیب‌های مشابه یا شدیدتری داشته باشید؛ بنابراین در صورت بروز ناراحتی در زانو که بعد از چند روز مراقبت‌های خانگی بهبود پیدا نمی‌کند، حتماً در اسرع وقت به یک فوق تخصص زانو در یک مرکز فوق تخصص زانو مراجعه کنید.
اگرچه همیشه نمی‌توان از ایجاد آسیب‌های مختلف در زانو جلوگیری کرد، توصیه‌های زیر ممکن است به کاهش احتمال بروز آسیب‌ها و زوال مفصل کمک کند:
وزن اضافی را کاهش دهید و آن را حفظ کنید.
این روش یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانید برای سالم نگه‌داشتن زانوهای خود انجام دهید. هر کیلو وزن اضافی فشار بیشتری بر مفاصل شما وارد می‌کند و خطر آسیب‌دیدگی و بیماری‌هایی مانند آرتروز را افزایش می‌دهد.
برای انجام ورزش خود حتماً بدنتان را گرم کنید.
به‌هیچ‌وجه بدون آمادگی و گرم کردن بدن سراغ انجام ورزش‌های سنگین یا حرفه‌ای نروید. حتماً برای این کار زمان بگذارید و ابتدا بدنتان را گرم کنید.
تکنیک‌های ورزشی را به‌درستی انجام دهید.
قبل از اینکه ورزش یا تکنیک جدیدی را انجام دهید، مطمئن شوید که انجام صحیح آن را یاد گرفته‌اید.
قدرت انعطاف‌پذیری خود را افزایش دهید.
عضلات ضعیف عامل اصلی آسیب‌دیدگی زانو هستند. شما با تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ، عضلات جلو و پشت ران می‌توانید به حمایت بیشتر زانوها کمک کنید. تمرینات تعادلی و پایداری را انجام دهید تا به عضلات اطراف زانو کمک کنید به‌طور مؤثرتری باهم کار کنند. ازآنجایی‌که عضلات سفت نیز می‌توانند باعث آسیب شوند، انجام حرکات کششی نیز مهم است. سعی کنید تمرینات انعطاف‌پذیری را در تمرینات ورزشی خود بگنجانید.
در مورد ورزش هوشمند باشید.
اگر به بیماری مانند آرتروز، زانودرد مزمن یا آسیب‌های مکرر مبتلا هستید، ممکن است لازم باشد یک برنامه مناسب ورزشی را از یک فوق تخصص زانو دریافت کنید و هر ورزشی را انجام ندهید. به‌عنوان‌مثال برای افراد دارای مشکلات زانو ایروبیک در آب بهتر از انجام ایروبیک هوازی است. همچنین گاهی اوقات محدود کردن فعالیت‌های پرتاثیر باعث تسکین میشود.
سایر روش‌های پیشگیری مناسب عبارت‌اند از:
♦ کفش مناسب بپوشید.
♦ از حرکات تکان‌دهنده و تغییر جهت ناگهانی خودداری کنید.
♦ سعی کنید هنگام تغییر جهت، به جای چرخاندن پا از طریق زانو، پاشنه پای خود را بچرخانید.
♦ پس از ورزش با انجام حرکات کششی سبک، آسان و پایدار بدن خود را به‌آرامی سرد کنید.
♦ با گذشت زمان به‌آرامی یک برنامه ورزشی مناسب برای خود بسازید و به‌طور ناگهانی فعالیت خود را افزایش ندهید.
ممکن است زمانی که دچار آسیب‌های زانو می‌شوید خیلی سریع نتوانید خودتان را به اورژانس یا فوق تخصص زانو برسانید. در این صورت به‌عنوان اولین اقدامات موارد زیر را در نظر داشته باشید:
♦ فوراً فعالیت‌های خود را متوقف کنید.
♦ در ابتدا به مفصل آسیب‌دیده استراحت دهید.
♦ درد، خونریزی داخلی و تورم را با کیسه‌های یخ که هر دو ساعت یک‌بار به مدت 15 دقیقه استفاده میشود، کاهش دهید.
♦ زانو را محکم با بانداژ ببندید و آن را به پایین ساق پا بکشید.
♦ پای آسیب‌دیده را بالاتر از سطح زمین قرار دهید.
♦ حرارت را به مفصل وارد نکنید یعنی به هیچ وجه به اشتباه در ساعات و روزهای اول از پدهای گرمایشی استفاده نکنید.
♦ از مصرف الکل خودداری کنید، زیرا باعث خونریزی و تورم میشود.
♦ مفصل را به‌هیچ‌وجه ماساژ ندهید، زیرا این کار نیز باعث خونریزی و تورم میشود.
همان‌طورکه ملاحظه کردید، یک فوق تخصص زانو میتواند به‌خوبی آسیب‌های ناحیه زانو را تشخیص داده و بهترین درمان را به شما ارائه دهد. بسیار مهم است که برای تشخیص و درمان دقیق آسیب‌های زانو به یک مرکز فوق تخصص زانو باتجربه و اعتبار بالا که از تجهیزات کافی برخوردار است و یک فوق تخصص زانوی خوب مراجعه کنید تا تشخیص و درمان صحیحی در زمان مناسب برایتان انجام شود.
شما همچنین می‌توانید جهت ارزیابی‌های دقیق مشکلات زانو و اخذ بهترین تشخیص و درمان توسط فوق تخصص زانو باتجربه و ماهر در این زمینه به کمک تجهیزات پزشکی بروز دنیا و مدرن به مرکز تخصصی ارتوپدی ما مراجعه کنید. برای مشخص کردن یک قرار ملاقات با متخصصین ما می‌توانید از طریق لینک‌های سمت چپ صفحه با همکاران ما در ارتباط باشید.