ساییدگی زانو

ساییدگی زانو (knee Arthritis) که به نام آرتروز زانو نیز شناخته می شود یکی از عوامل مراجعه مکرر به پزشک ارتوپد می باشد. آرتروز به التهاب مفاصل بدن اطلاق می شود و علائمی مانند تورم، درد و سفت شدن مفصل از علائم اصلی آن است. تمام مفاصل بدن می توانند به بیماری آرتروز مفصل مبتلا شوند اما یا آرتروز زانو شایع تر از بقیه است.

ساییدگی زانو رایجترین مسبب تولید درد در زانو است. این عارضه به دلائل مختلفی ایجاد شده و ممکن است براساس شرایط و علائمی که برای فرد ایجاد می کند، درمان آن نیز متغیر باشد.

هر آنچه که باید در مورد ساییدگی زانو و درمان آن بدانید در این مطلب با استناد به منابع علمی برای شما جمع آوری شده است.

فهرست مطالب

 آگاهی از آناتومی زانو راهی برای شناخت درمان ساییدگی زانو

قبل از آشنایی با ساییدگی زانو و درمان آرتروز زانو بهتر است آناتومی مفصل زانو را شناخته تا درک صحیح تری از بیماری ساییدگی زانو داشته باشید، چرا که لازمه شناخت بیماری ها و درمان آن ها، آگاهی در مورد بدن است.

زانو قویترین و مستحکم ترین مفصل بدن است، در واقع زانو از انتهای استخوان ران یا فمور (femur) و بالای استخوان درشت نی ساق پا یا تیبیا (tibia) و استخوان کشکک یا پاتلا (patella)   تشکیل شده است که این 3 استخوان مفصل زانو را شکل می دهند. قاعدتاً  باید جلو اصطکاک این استخوان ها گرفته شود پس انتهای این سه استخوان با غضروف شیشه ای  یا هیالین (Hyaline cartilage) پوشانده می شود. دو غضروف دیگر به نام مینیسک داخلی و مینیسک خارجی نیز مانع از تماس مستقیم استخوان های مفصل زانو به یکدیگر می شوند. استخوان ها توسط رباط (لیگمان) صلیبی قدامی و رباط خلفی نیز به یکدیگر متصل شده و در نهایت غشای سینوویال این ساختارها را می پوشاند.

" غضروف ماده ای محکم و انعطاف پذیر است که هنگام خم شدن و یا صاف کردن زانو از استخوان های زانو محافظت کرده و مانع از ساییدگی مفصل زانو می شود. تحلیل بافت غضروفی و آسیب مینیسک ها عوامل ایجاد کننده ساییدگی زانو هستند. "

چرا زانو ساییده می شود؟

در ساییدگی زانو، غضروف مفصل زانو دچار تخریب شده و به تدریج از بین می رود. سپس استخوان ران و استخوان ساق با یکدیگر برخورد می کنند. اصطکاک یا تماس به مرور زمان باعث فرسایش یا ساییدگی زانو می شود.

ساییدگی زانو دقیقا مانند ساییدگی یک جسم روی جسم دیگر است! اما این بار استخوان های بدن درگیر اصطکاک و ساییدگی شده اند. در اینجا راهکارهای درمان ساییدگی زانو را پیگیری می کنیم.

برای اطمینان از علت درد زانوی خود به متخصصین ما در کلینیک جامع تخصصی فوق تخصصی دکتر میر مراجعه کنید و علاوه بر تست تشخیصی از درمان صحیح تیم پزشکی ما بهره ببرید. تماس با کلینیک دکتر میر

ریسک فاکتورها و علل ایجاد ساییدگی زانو

عوامل مختلفی سبب تخریب غضروف و مایع مفصلی شده و مفصل زانو را از حالت طبیعی خارج می کنند:

جنسیت

استئو آرتریت و یا ساییدگی زانو در بانوان شدید تر و شایع تر است. همچنین محتمل تر است که زنان در سن پایینتری نسبت به مردان به این بیماری مبتلا شوند. همچنین 70 درصد مبتلایان از جامعه بانوان هستند.

اضافه وزن

چاقی مشکلی است که در بسیاری از بیماری ها عوارض خود را آشکار می کند. اضافه وزن سبب افزایش فشار به مفاصل شده و ساییدگی زانو و دژنراتیو و یا تخریب غضروف مفصلی را سرعت می بخشد.

ساییدگی زانو بی تأثیر از دلایل وراثتی یا ژنتیک نیست

هرچند آرتروز بیماری ارثی نیست اما اگر در خانواده فردی مبتلا به آرتروز و یا استئوآرتریت است، احتمال مبتلا شدن سایر اعضای خانواده افزایش می یابد. محققین مارکر های ژن های مرتبط با آرتروز را پیدا کرده اند. این ژن ها با سیستم ایمنی و التهاب مزمن مرتبط هستند.

سن از عوامل مؤثر در ابتلا به ساییدگی زانو

 با افزایش سن، غضروف های موجود در کپسول مفصلی زانو حالت انعطاف پذیری خود را از دست داده و باعث ساییدگی زانو می شود. سن ابتلا به بیماری آرتریت روماتوئید بطور میانگین در میانسالی است یعنی بین 30 تا 60 سالگی

بیماری های زمینه ای

 داشتن بیماری زمینه ای که سبب التهاب و آسیب به مفصل و غصروف می شود مانند روماتسیم مفصلی می تواند ساییدگی زانو را سبب شود. در این بیماری غشای سینوویال اطراف مفصل متورم شده و ملتهب می گردد. در نهایت عملکرد مفصل را دچار اختلال می کند.

اثرات محیطی و  رفتاری و تأثیر آن در ابتلا به ساییدگی زانو

عوامل خطر محیطی و رفتاری نیز نقش مهمی درافزایش خطر ابتلا به آرتروز زانو دارند. مثلا افراد سیگاری علائم شدیدتری از  آرتروز را تجربه می کنند. مثالهایی که از عوامل خطر آفرین محیطی و رفتاری هستند عبارتند از:

داروهای ضد بارداری

 استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی و یا هورمون درمانی میتواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد. همچنین ممکن است رابطه ای بین سابقه قاعدگی نامنظم و آرتروز وجود دارد. زنانی که زایمان کرده اند و یا به کودک خود شیر داده اند احتمالاً با خطر ابتلا کمتری در ابتلا به آرتروز روبرو هستند.

آسیب و یا ترومای وارد شده به زانو میتواند منجر به ساییدگی زانو شود

پارگی مینیسک زانو و یا شکستگی استخوان و یا پارگی و کشیدگی رباط زانو می تواند از عوامل بروز ساییدگی مفصل باشد. پارگی لیگمان های صلیبی می توانند زمینه را برای ابتلا به آرتروز زانو فراهم آورند. لیگمان های صلیبی که در اطراف زانو قرار گرفته اند. همچنین ترومای عاطفی یا استرس روانی اثری کمتر از آسیب جسمی ندارد.

جراحی زانو زمینه ساز ساییدگی زانو

جراحی و اقدام تهاجمی که در آن غضروف آسیب دیده و یا ملتهب را برداشته اند نیز زمینه ساز ساییدگی زانو است.

فشار به زانو

فشار بیش از حد به زانو به علت شغل به مرور زمان سبب ساییدگی مفصل زانو را می شود. مشاغلی که نیاز به راه رفتن بیش از حد داشته و یا زانو بیش از حد توان دچار فشار و کشش است از عوامل خطر ساز ساییدگی زانو می باشد.

در معرض آلودگی های محیطی قرار گرفتن

• شغل هایی که در آن افراد در معرض روغن های معدنی و یا سیلیس هستند.
• قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا
• قرار گرفتن در معرض حشره کش ها

فعالیت سنگین

ورزش سنگین و نادرست به مدت طولانی نیز به غضروف و مفصل زانو آسیب می زند. این می تواند زمینه ساییدگی زانو را فراهم آورد. ورزشکارانی که در مدت زمان فعالیتشان چندین بار پارگی غضروف مینیسک را تجربه کرده اند مستعد ابتلا به ساییدگی در زانو می باشند.

اگر دچار ساییدگی زانو یا آرتروز هستید حتماً با پزشک متخصص ارتوپد راجع به فعالیت های مجاز و غیر مجاز در زمان ابتلا مشورت کنید. متخصصین ارتوپدی کلینیک دکتر میر مشاورانی امین برای مدیریت درد و حفظ کیفیت زندگی شما هستند. تماس با کلینیک دکتر میر

آیا علائم ساییدگی زانو را می دانید؟

با آگاهی داشتن از علائم بالینی ساییدگی زانو می توانید به موقع درمان آرتروز را شروع کنند. بیشترین علائم گزارش شده توسط اکثر افراد مبتلا به آرتروز زانو شامل موارد زیر است:

درد

درد از نشانه های همیشگی و اولیه ساییدگی زانو می باشد.

سفتی و خشکی مفاصل

سفت و سخت شدن مفصل زانو سبب می شود فرد به سختی زانوی خود را به حرکت در آورد. به بیان ساده تر روان نبودن حرکت زانو از نشانه های دیگر ابتلا به آرتروز زانو است.

تورم مفصل زانو

تورم زانو نیز از دیگر نشانه های شایع ساییدگی زانو می باشد که افراد مبتلا به آرتروز زانو از آن شکایت می کنند.

ضعف عملکردی مفصل زانو از علائم اولیه ساییدگی زانو

ضعیف شدن مفصل زانو و کاهش کارکرد مفصل:  به گونه ای که کوچکترین صدمه ای می تواند باعث رنجش شدید فرد گردد. و یا شکستگی و پارگی مینیسک را منجر شود. چرا که غضروف ها ملتهب شده و مینیسک ها بافت طبیعی خود را از دست داده. بنابراین با ضربه و ترومای وارد شده سریعا دچار پارگی می شوند.

قرمزی زانو

گرما و قرمزی مفصل زانو نیز در ساییدگی زانو مشاهده می شود. البته بسته به نوع آرتریت زانو، قرمزی و گرمای مفصل متغیر می باشد.

" به طور کلی ساییدگی زانو را می توان از یک پیاده روی دردناک و آزار دهنده تشخیص داد. البته تورم و سفتی مفصل نیز از دیگر مشکلات شایعی است که فرد در ساییدگی زانو تجربه می کند."

خلاصه ای مفید از درمان ساییدگی زانو

ساییدگی زانو همان طور که در بالا به آن اشاره شد وضعیتی دردناک است که به مرور زمان این وضعیت بدتر می شود. پس باید پلن های درمانی مناسب را برای رفع ساییدگی زانو و یا پیشگیری از وخیم تر شدن به کار بست.

" هدف از درمان آرتروز زانو؛ تسکین درد، بهبود تحرک و افزایش قدرت مفاصل است. همچنین باید علائم ناشی از ساییدگی زانو را کنترل کرد تا بیش از حد به مفصل زانو آسیب وارد نشود."

درمان ساییدگی زانو به طور کلی به سه دسته زیر تقسیم بندی می شود:

برخی از عوامل خطر ابتلا به این بیماری با تغییر شیوه زندگی قابل اصلاح و یا قابل مدیریت هستند عادتهای غلطی چون سیگار کشیدن را ترک کنید، اضافه وزن خود را کاهش دهید و همچنین کاهش استرس در زندگی شما می تواند خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد.

سبک زندگی یا لایف استایل صحیح؛

تغییر سبک زندگی یکی از موارد تاثیر گذار در درمان ساییدگی زانو می باشد. چرا که عدم حرکت های نادرست و یا حرکات صحیح زانو می تواند به درمان ساییدگی و آرتروز زانو کمک شایانی نماید. پرهیز از ورزش های سنگین و یا بهبود وضعیت شغلی باید در اولویت درمان ساییدگی زانو قرار گیرد. اگر فرد اقدام به استفاده از دارو و جراحی نماید اما سبک زندگی پرخطری داشته باشد، بیهوده به زیر تیغ جراحی رفته است!

استفاده از داروهای مسکن، ضد التهاب و داروهای تقویتی؛

داروهای مسکن و ضد التهاب می تواند با اثرگذاری روی موضع ملتهب و بافت آسیب دیده روند تخریب را کاهش دهند. همچنین می تواند مانع از عود التهاب و ساییدگی در زانو شوند. داروهای تقویتی نیز با اثرگذاری روی بافت غضروف، ساختار و عملکرد این بافت های حیاتی را بهبود بخشیده و روند  آسیب و ساییدگی مفصل زانو را به حداقل می رسانند.

روش های تهاجمی مانند جراحی؛

در صورتی که ساییدگی زانو غیر قابل تحمل باشد و فرد قادر به زندگی طبیعی نباشد باید از جراحی بهره ببرد. جراحی از دیگر اقدامات موثر در درمان ساییدگی زانو می باشد. می توان با کمک جراح ماهر و زبده از درد و علائم آزار دهنده ساییدگی زانو خلاص شد. برای مطالعه راجع به عمل تعویض مفصل زانو اینجا رابخوانید.

برای اطمینان از انتخاب بهترین درمان برای آرتروز یا ساییدگی زانو به متخصصین ما در کلینیک دکتر میر مراجعه کنید. تماس با کلینیک دکتر میر

درمانهای طبیعی درمان

روش های درمان طبیعی که پزشکان برای درمان ساییدگی زانو توصیه می کنند عبارتند از:

درمان های خانگی

استفاده از برخی داروهای خانگی و تعدیل شیوه زندگی میتواند به بهبود کیفیت زندگی شما هنگام ابتلا به آرتروز کمک کند. این درمانها شامل تمرینات ساده، مدیتیشن، استراحت و وسایل کمکی است.

پوشاندن و بستن زانو

حمایت از زانو با استفاده از زانوبندهای مخصوص می تواند به کاهش درد و  ناراحتی ناشی از آرتروز زانو کمک کند. پوشیدن زانو بند و یا پیچاندن باند مخصوص در اطراف زانو با ثابت نگه داشتن زانو، مانع از اصطکاک و فرسایش زانو می شود.

تغذیه مناسب  برای درمان ساییدگی زانو

• خوردن موادی که شامل آنتی اکسیدانها هستند مثل ویتامین A،C  و E مثل انواع توت، اسفناج، شکلات تلخ، لوبیا قرمز
• مواد غذایی که حاوی اُمگا 3 هستند مثل گردو، ماهی های چرب، دانه های چیا
• مواد غذایی حاوی فیبر بالا مثل میوه جات و سبزیجات تازه
• مواد حاوی فلاونوئیدها ( flavonoids ) که باعث کاهش التهاب می شوند مثل چای سبز، کلم بروکلی، انگور و ترکیبات سویا

کم کردن وزن

رژیم غذایی صحیح و پر ویتامین می تواند علاوه بر کاهش وزن به داشتن طول عمر و زندگی سالم نیز کمک کند. باید بدانید هر یک کیلو کاهش وزن 4 کیلو فشار را از روی مفاصل شما بر می دارد.

کیسه یخ و یا گرما درمانی

برای کاهش التهاب مفصل و کاهش درد ساییدگی زانو، از گرما یا یخ روی مفصل استفاد شود. این کار کمک می کند درمان ساییدگی زانو تسریع یافته و فرد درد کمتری را متحمل شود.

داروهای مسکن و ضد التهاب

در مواقع لزوم مصرف داروهای بدون نسخه ضد درد مانند  "استامینوفن" ، داروی ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند "آسپرین  یا ایبوپروفن" و کورتواستروئیدها.

ماساژ و ورزش کردن برای کمک به ساییدگی زانو

• تمرینات سبک با حرکت آرام به جای تمرینات سریع و سنگین. میتوانید تمرینات کششی ساده ، تای چی و یا یوگای آهسته را امتحان کنید.
• بالابردن پمپاژ قلب: اینکه قلب شما در آرتروز به خوبی پمپ کند ضروری است پس ورزشهایی مثل دوچرخه سواری سبک و یا روزانه 30 دقیقه قدم زدن هم به شما در کاهش وزن کمک می کند هم ضربان قلب شما را بالا میبرد.
• تمرینات فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی تجویز شده توسط پزشک؛ به منظور تقویت ماهیچه های اطراف مفصل و بهبود انعطاف پذیری غضروف در درمان این عارضه موثر می باشد.
• ماساژ برای کاهش درد آرتروز: ماساژ حرفه ای می تواند علاوه بر کاستن استرس های روزانه ، فشار را از روی مفاصل بر دارد و از سفتی مفاصل بکاهد اما نکته مهم این است که نباید ماساژ طولانی شود و اگر مفاصل شما احساس حساسیت کرد باید انرا متوقف کنید.

طب سوزنی

متخصص طب سوزنی ماهر و با تجربه، سوزن های نازک و مخصوصی را در نقاط خاص روی بدن قرار می دهد. طب سوزنی  علاوه بر کاهش درد، به تحریک ترشح اندورفین های ضد درد طبیعی کمک می کند.

Balneotherapy یا دریا تراپی

درمان در چشمه های آب گرم : این روش  شامل گرم کردن مفصل زانو در چشمه آب گرم است. شواهدی برای کاهش درد و علائم در بیمارانی که از حمامهای آب های گرم و معدنی و آبهای حاوی گوگرد استفاده کرده اند وجود دارد.

ژل های موضعی

استفاده از ژل ولتارین (Voltaren Gel) و کرم کپسایسین (capsaicin cream) که با تحریک انتهای عصب حسی در پوست باعث کاهش سیگنال های درد از طریق سیستم عصبی می شوند.

تحریک عصب از راه پوست

تحریک عصب الکتریکی از راه پوست(transcutaneous electrical stimulation) با مخفف TENS: پزشک با کمک دستگاه مخصوصی، امواج الکترومغناطیسی ضعیف را در نقاطی روی پوست از طریق الکترودهایی اعمال میشود. این امر سبب تحریک عصب شده و مفصل خشک و سفت شده را دوباره به حرکت وا می دارد و همچنین سبب کاهش درد می شود.

" با این حال ، هیچ مدرکی برای اثبات درمان صد در صد برای همه مبتلایان به آرتروز یا ساییدگی زانو وجود ندارد."

درمان دارویی

اگر روش های درمان خانگی و خودیاری مؤثر واقع نشد و علائم به تدریج بیشتر شود، ممکن است فرد به معالجه پزشکی نیاز داشته باشد.

• دولوکستین (Cymbalta) یک داروی ضد افسردگی است که به کاهش درد مزمن نیز کمک می کند.
• کپسایسین که از عصاره فلفل قرمز تهیه می شود، در برخی کرم ها و پمادهای موضعی تسکینی مورد استفاده قرار می گیرد. پمادهای حاوی کپسایسین ممکن است قرمزی و سوزش ایجاد کند پس با احتیاط از این پمادها باید استفاده کرد.

•    تزریق اسید هیالورونیک    باعث افزایش ویسکوزیته یا چسبندگی مایع مفصلی شده و به درمان ساییدگی زانو یا آرتروز کمک می کند.
• رزیدرونات یا Risedronate (Actonel) درمانی موثر برای پوکی استخوان است. اما ممکن است به حفظ غضروف و درمان ساییدگی کمک کند.

نکته قابل توجه

" این داروها می توانند عوارض جانبی داشته باشند. فرد باید با پزشک ارتوپد خود در مورد بهترین راهکار درمانی صحبت کند و متناسب با شرایط خود بهترین روش درمان ساییدگی زانو را پیش ببرد."

با مطالعه مقاله فوق می توانید آگاهانه برای درمان آرتروز زانو اقدام کنید. چرا که شما با آناتومی زانو و ریسک فکتورهای این بیماری و همچنین علائم ساییدگی زانو آشنا شدید. علاوه بر این از روش های درمانی متفاوتی نیز آگاه شده اید. در نهایت مراجعه به پزشک با تجربه متخصص ارتوپد می تواند راه گشای شما باشد. امیدواریم کلینیک تخصصی فوق تخصصی ارتوپدی دکتر میر گام کوچکی برای خدمت در مسیر بهبودی شما برداشته باشد. تماس با کلینیک دکتر میر