روش های درمان عصب سیاتیک پا؛ مانند درمان های تخصصی و غیر جراحی، درمان دارویی، فیزیوتراپی تخصصی، تزریقات موضعی و...
بهتر است، در ابتدا با این سخن شروع کنیم که عصب سیاتیک یک بیماری به حساب نمی آید. بلکه آسیب‌هایی که به عصب سیاتیک وارد می شود و شاخه‌های سازنده آن وارد می شود باعث ایجاد مجموعه ای از علائم در فرد می شود که مردم به آن دردهای سیاتیک می گویند. فرد از مجموعه علائم آسیب سیاتیک می تواند یک مورد یا همه علائم آن را داشته باشد. به اشتباه مردم عصب سیاتیک را رگ سیاتیک می‌گویند. همچنین هدف از این مقاله، پرداختن به روش های درمان عصب سیاتیک پا می باشد. با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید:
سیاتیک چیست؟
نام علمی سیاتیک، سیاتیکا می باشد. در علم پزشکی به دردی که از ناحیه پایین کمر شروع شود و به سمت پا گسترش پیدا کند و باعث تیر کشیدن پا شود، اصطلاحا سیاتیکا گفته می شود.
عصب سیاتیک، عصبی قطور و طویل در بدن محسوب می‌شود. این عصب از قسمت لگن شروع و به سمت اندام تحتانی گسترش می‌یابد. در داخل کمر، از سوراخ‌های بین مهره‌ای، پنج رشته عصبی خارج می‌شوند که در کل تشکیل دهنده عصب سیاتیک می‌باشند.
درد سیاتیک ممکن است سراغ قشر مختلفی از افراد بیاید. این درد به علت طولانی بودن و مداومت آن در اکثر اوقات، آزار دهنده می شود. اگر به این مشکل برخورده اید و از آن رنج می برید، بهتر است به درمان های طبیعی دسترسی سریع داشته باشید تا میزان کنار آمدن با درد را در خودتان بالاتر ببرید. طول درمان این بیماری معمولا طولانی است و چندین روز به طول می انجامد .
تنه عصب سیاتیک از به هم پیوستن چندین ریشه ضعیف نخاع کمری تشکیل شده است؛ یعنی در سمت چپ و راست پایین ستون فقرات (پایین کمر) چند رشته ظریف، از بین سوراخ های بین مهره ای از پایین کمر خارج می شوند. به طور قرینه از چپ و راست این ها به هم می پیوندند و این پیوستن باعث ایجاد تنه قطور عصب سیاتیک می شود و مسیر عصب سیاتیک به این شرح است: از پایین کمر شروع می شود و باسن و پشت ران را هم از نظر حسی و هم از نظر حرکتی عصب دهی می کند.
کمی بالا و پشت زانو به دو شاخه تقسیم می شود که انشعابات این دو شاخه وظیفه عصب رسانی ( حسی و حرکتی) به پشت ساق، پاشنه، کف پا، انگشت شست و فضای پره انگشت شست و انگشت مجاورش بر عهده دارند.
هر سطحی که این عصب و انشعابات آن تحت فشار قرار بگیرد. فرد می تواند متناسب با محل و میزان آسیب دیدگی عصب علائم را بروز دهد. آسیب های عصب سیاتیک می تواند به قدری میتواند درد در فرد ایجاد کند که فرد نتواند در محل کار یا تحصیل حاضر شود و یا حتی نتواند از رخت خواب بیرون بیاید به همین دلیل روش قطعی درمان سیاتیک و روش های درمان عصب سیاتیک پا می تواند بسیار مهم باشد.
علت درد سیاتیک
عصب سیاتیک به دلیل فشرده شدن هر یک از شاخه هایی که در آن وجود دارد، گرفتار تحریک می شود. که اصطلاحا این درد که در مسیر عصب سیاتیک اتفاق می افتد را درد سیاتیکی می نامند. هر نوع فشاری که بر روی عصب سیاتیک پا وارد شود، باعث می شود فرد درد را در تمام طول عصب سیاتیک احساس نماید. که این مسیر شامل کمر تا کف پا می شود. افراد معمولا سیاتیک را از سن 30 تا سن 50 سالگی تجربه می نمایند.
این عصب از پشت پا پایین آمده تا پاشنه پا حتی کف پا نیز ادامه دارد. عمده ترین علت به وجود آمدن این عصب، پارگی دیسک در بین مهره ها می باشد. قسمت حلقوی محیط دیسک به نام آنولوس فیبروزوس به دلیل وارد شدن فشار بیش از اندازه به ستون مهره، پاره می شود و ناحیه مرکزی به نام نوکلئوس پولپوزوس راه به بیرون خود را از بین شکاف پارگی پیدا می کند. نام این بیرون زدگی را فتق یا هرنی می گویند.
درد سیاتیک چگونه است؟
امروزه در جامعه تعداد زیادی از افراد هستند که از درد کمر رنج می برند. درد در بعضی از افراد به صورت مقطعی به وقوع می پیوندد و زمانی که می خواهند سرپا بایستند، درد را در ناحیه لگن تا پا حس می کنند. بعضی از افراد این درد را در قسمت باسن احساس می نمایند. بعضی دیگر از بیماران درد را در بین زانو و باسن، یعنی در قسمت ران حس می نمایند. برخی دیگر در قسمت ماهیچه پشت پا درد دارند. حتی در برخی از افراد دیده شده که این درد پیشرفت کرده و فرد در زیر پای خود احساس بی حسی را تجربه می کند. حتی دیده شده که انگشت بزرگ پا بی حس شده و قدرت دفاعی خود را از دست داده است.
ویژگی درد سیاتیک:
-
♦ درد برق گرفتگی و تیرکشنده: درد سیاتیک به طور معمول به صورت یک درد برق گرفتگی و تیرکشنده در طول مسیر ریشه عصبی سیاتیک احساس می‌شود. این درد میتواند از ناحیه پشتی یا لگن شروع شده و در طول ساق و پا تا انتهای انگشتان پا ادامه یابد.
-
♦ درد سوزشی: درد سیاتیک ممکن است به صورت سوزشی و حتی شوک الکتریکی در امتداد مسیر عصب سیاتیک حس شود. این درد معمولاً تا کف پا و انگشتان پا تمدید می‌شود.
-
♦ تغییرات حسی: تغییر در حس حرارت به طور مثال فرد احساس سردی یا داغی در کف پا دارد. یا احساس سوزن سوزن شدن دارد.
-
♦ تشدید با فعالیت: درد سیاتیک هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند راه رفتن، خم شدن، بالا رفتن از یک صندلی یا ایستادن به مدت طولانی تشدید می‌شود.
-
♦ در برخی موارد، سیاتیک ممکن است باعث ضعف عضلات ساق و پا شود و عملکرد معمولی آنها را محدود کند. همچنین ممکن است احساس ناتوانی یا سنگینی در پاها ایجاد شود.
درصد درد و شدت علائم سیاتیک میتواند در هر فرد متفاوت باشد. در صورت تجربه هر گونه درد یا علائم مشابه سیاتیک، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا تشخیص دقیقی بگیرید و برنامه درمانی مناسبی برای شما تعیین شود.
روش های درمان عصب سیاتیک پا
بیش از نود درصد افرادی که مبتلا به دردهای کمر ناشی از سیاتیک هستند با روش های حمایتی مراقبتی در عرض یک هفته، نهایتا سه هفته کاملا بهبود پیدا می کنند و کارشان به روش های دیگر مثل جراحی نمی کشد. افرادی که دارای عود های مکرر هستند این افراد معمولا باید غیر از روش های حمایتی- مراقبتی از روش های دیگر درمان باید استفاده کنند.
به طور کلی سه راه برای درمان سیاتیک وجود دارد:
-
♦ درمان های حمایتی- مراقبتی: درمان های حمایتی- مراقبتی برای کنترل علائم و بهبود وضعیت سیاتیک مورد استفاده قرار می گیرند. این درمان ها عموماً به عنوان تکمیلی برای درمان های دارویی یا جراحی استفاده می شوند و شامل موارد زیر می باشند:
-
♦ استراحت و فعالیت محدود: استراحت به مدت کوتاه ممکن است به کاهش درد کمک کند. اما دراز کشیدن در تخت، عدم حرکت و عدم فعالیت بیش از حد می تواند علائم سیاتیک را بدتر کند. بعد از استراحت، فعالیت های ملایم و تدریجی مانند پیاده روی می توانند بهبود را تسریع کنند.
-
♦ حرارت و سرد: استفاده از کمک های حرارتی مانند دستمال گرم، حمام گرم یا دوش گرم می تواند به کاهش درد کمک کند. در برخی موارد، استفاده از یخ نیز می تواند التهاب را کاهش دهد. با این حال، توصیه می شود قبل از استفاده از حرارت یا سردی، با پزشک خود مشورت کنید.
-
♦ ماساژ: ماساژ می تواند به کاهش درد و تسکین عضلات متقلب و فشار روی ریشه عصبی کمک کند. با این حال، مهارت لازم برای انجام ماساژ درست و در نظر گرفتن تشخیص و شرایط فردی شما توسط یک متخصص ماساژ ضروری است.
لطفاً توجه داشته باشید که این توصیه ها در حالت کلی است و برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد. مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه درمانی مناسب برای شرایط خاص شما تعیین شود.
مراقبت‌های تخصصی و غیرجراحی معمولاً در صورتی توصیه می‌شوند که درمان‌های دیگر نتیجه مطلوبی نداشته باشند یا جراحی برای شما مناسب نباشد. مهم است که با پزشک خود مشورت کنید و به راهنمایی او پایبند باشید.
-
♦ راه درمانی سوم برای افرادی است که از دو گروه درمانی بالا جواب نگرفته اند و علائم خطر اورژانسی مثل بی اختیاری ادرار و مدفوع دارند ضعف بسیار زیاد در عضله هایشان دارند به طوری که نمی توانند روی پاهایشان بایستند بی‌حسی و یا لاغری در مسیر عصب سیاتیک دارند. این افراد باید فورا جراحی شوند تا فشار از روی عصب برداشته شود.
درمان جراحی سیاتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
♦ دیسکتومی: در این روش، قسمت آسیب دیده از دیسک فشرده شده در محل فشار بر ریشه عصب سیاتیک تخلیه می‌شود. این روش میتواند به کاهش فشار عصبی و تسکین درد کمک کند.
-
♦ میکرو دیسکتومی: این یک نوع از دیسکتومی است که با استفاده از ابزارهای میکروسکوپیک صورت می‌گیرد. این روش دقیق‌تر است و امکان حفظ بیشتر بافت‌های سالم نزدیک به محل عمل را فراهم می‌کند.
-
♦ لامینکتومی: در این روش، قسمتی از استخوان‌های فقرات عقبی به نام لامینا برای تسکین فشار عصبی و کاهش علائم سیاتیکا برداشته می‌شود.
-
♦ فورامینوتومی: در این روش، فورامن بین فقراتی که عصب سیاتیک از آن عبور می‌کند، گشوده می‌شود تا فشار بر روی ریشه عصبی کاهش یابد.
-
♦ دیسکتومی با کمک لیزر: در این روش، لیزر برای برداشتن مواد فشرده شده از دیسک استفاده می‌شود. این روش به دلیل نیاز کمتر به بریدگی و بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره، ممکن است جذابیت بیشتری داشته باشد.
به عنوان یکی از درمان‌های نهایی، جراحی سیاتیک ممکن است خطرات و عوارض مربوط به عمل جراحی را نیز داشته باشد. قبل از تصمیم گیری در مورد جراحی، مهم است با پزشک خود درباره گزینه‌ها، جزئیات روش جراحی، و عوارض و فواید آن صحبت کنید و تمام سوالات خود را از او بپرسید.
آیا روش های درمان عصب سیاتیک پا قطعی است؟
بیماران بسیار با این سوال به پزشکان مراجعه می کنند که آقای دکتر آیا این روش های درمان عصب سیاتیک پا قطعی است؟ آیا این بیماری به صورت قطعی و کامل درمان می شود؟
پرسش این سوال از روی ناآگاهی نشات می گیرد. منظور فرد از این سوال این است که همه چیز به حالت اول برگردد. به طور مثال بیماری سیاتیک وی به حالت اول برگردد. در حقیقت این اتفاق هیچ وقت صورت نمی‌گیرد. تمام بیماری هایی که در زمینه بیماری های عضلانی- اسکلتی انجام می شود، درمان هایی هستند که شرایط جدید را برای بدن قابل تحمل می سازند.
یعنی بدن بتواند با شرایط جدید کنار بیاید. زمانی که فرد با وجود شرایط جدید بدنی بتواند به فعالیت قبلی خود برگردد، یعنی درمان قطعی صورت گرفته است. در این میان بعضی از درمان ها قول زننده هستند. یعنی درد بیمار کم می شود، اما نمی تواند به فعالیت قبلی خود بازگردد. یا باید استراحت مطلق داشته باشد. این درمان از نظر توان بخشی درمان صحیح و قابل قبولی نیست.
روش ها و تمرینات درمان سیاتیک
روی زمین دراز بکشید. زانو ها را خم کرده و پاها را به حالت جفت روی زمین قرار می دهیم و سرمان را به زمین می چسبانیم. در حرکت اول زانوها را رها کرده و هر کدام را به سمت پایین می بریم و سپس در حرکت دوم دوباره زانوها را کنار هم قرار می دهیم. این تمرین را 20 بار انجام می دهیم.
به همان حالت تمرین اول، دراز کشیده سر روی زمین قرار می گیرد. زانوها حالت خمیدگی خود را حفظ می کنند، اما پا ها از هم فاصله می گیرند. این تمرین به این صورت است که، زانوها به صورت ضربدری و یا دمبلی حرکت خواهند داشت. این حرکت را هم 20 بار تکرار می کنیم، اما برای هر پا 20 بار تکرار می شود.
دوباره به همان حالت اول دراز می کشیم. این بار پای سمت چپ را روی پای سمت راست می اندازیم. این تمرین به دو شکل انجام می‌گیرد. در روش اول، با فشار پایی که در روی پای دیگر وجود دارد، پای زیرین به سمت زمین حرکت می کند و در روش دوم، یا پاشنه پا و یا نوک پایی که در روی پای دیگر وجود دارد، به سمت زمین حرکت کرده و پس از برخورد با سطح زمین دوباره به وسط بر میگردد.
این حرکت مانند این است که شخصی دیگر کمر فرد را گرفته و در حال پیچاندن آن است. یکی از این دو روش را انتخاب کرده و برای هر پا 20 بار این حرکت را انجام می دهیم.
این تمرین به این صورت است ک در همان حالت دراز کش با دو دست یکی از زانو ها را گرفته و به سمت شکم می کشیم. سپس زانو را رها می کنیم. هنگام رها کردن زانو، دست به همان حالت گره خورده، به صورت صاف و کشیده بالای سر می رود و زانو نیز به صورت صاف بر روی زمین دراز می شود.
در این تمرین می خواهیم حرکت دوچرخه یا رکاب را انجام دهیم.
بر روی زمین دراز کشیده و با نوک پا سعی کنید یک دایره فرضی را ایجاد کنید و برای هر پا به صورت جداگانه 20 بار این حرکت را انجام دهید.
نکته: اگر این حرکت را به صورتی که زانو زیاد خم نشده باشد انجام دهید، در آینده دچار کمر درد خواهید شد. پس زانو را به صورت قائمه یا 90 درجه بالا برده تا کمر به صورت کاملا صاف با زمین برخورد داشته باشد. سپس این حرکت را انجام دهید.
استفاده از کمربند طبی و همچنین کفی وکفش طبی، تاثیر زیادی در درمان گرفتگی عصب سیاتیک دارند که با مراجعه به مراکز ارتوپدی می توانید برای تهیه این اقلام، اقدام کنید.
استفاده از زنجبیل، رزماری، زردچوبه و همینطور کیسه آب گرم می تواند باعث کاهش درد در افراد شود.
روش های دیگر درمان، تزریق استروئید در اپیدورال، درمان دستی، ماساژ درمانی و همینطور طب سوزنی است.
روش های درمان خانگی متعددی برای این بیماری وجود دارد، اما اگر می خواهید اصولی این بیماری را درمان کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر به متخصصین ارتوپدی مراجعه کنید و درمان خود را شروع کنید.
سخن پایانی
ما در این مقاله تمام تلاش خود را کردیم تا در مورد بیماری سیاتیک, دلایلی که در بروز این بیماری نقش دارند، علائم و نشانه‌های وجود این عارضه و موضوع اصلی این مقاله یعنی روش های درمان عصب سیاتیک پا و... به خوبی اطلاعات مورد نیاز را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.
در صورت مبتلا بودن به این عارضه، همچنین برای تشخیص و معاینات لازم و یا تجویز دارو برای درمان این بیماری، به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه نموده و در اسرع وقت تحت درمان قرار بگیرید.