برای پوکی استخوان به چه دکتری باید مراجعه کرد

 

پوکی استخوان ستون فقرات؛ بیماری جدی با علائمی مانند کوتاهی قد، خمیده شدن پشت و...

پوکی استخوان ستون فقرات معمولا زنان بعد از سن ۵۰ سالگی و مردان بعد از سن ۷۰ سالگی را درگیر می‌کند. روند پیشرفت پوکی استخوان به وراثت و ویژگی‌های ژنتیکی شما بستگی دارد، اما بایستی گفت اگرچه نژاد، سن جنسیت و… روی پوکی استخوان تاثیر می‌‌گذارد، اما عواملی مانند تغذیه صحیح و تحرک بدنی منظم هم می‌تواند شما را از ابتلا به پوکی استخوان شدید و زودرس حفاظت کند.
 

پوکی استخوان ستون فقرات

 

آنچه در این مقاله می خوانید:

 

نحوه تشخیص و پیشگیری از پوکی استخوان ستون فقرات

در اصطلاح قطعی‌ترین راهی که بتوانیم در مورد میزان کاهش تراکم استخوان و یا ابتلای شما به پوکی استخوان اظهار نظر قطعی کنیم، این است که شما تستی تحت عنوان تست تراکم است را انجام دهید و نتیجه ارائه شده بعد از تست را در اختیار پزشک متخصص قرار دهید. حال برخی از افراد می‌پرسند برای پوکی استخوان به چه دکتری باید مراجعه کرد؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به این سوال نیز پاسخ دهیم.
تست سنجش تراکم استخوان در ستون فقرات، کمر و لگن از طریق روشی به نام دگزا که مدرن‌ترین روش‌های سنجش تراکم استخوان و پوک استخوان ستون فقرات می‌باشد انجام می‌شود و طبق عددی که گزارش می‌شود، اگر عدد کمتر از منفی دو و نیم باشد، شما مبتلا به پوکی استخوان هستید و اگر بین منفی دو و نیم و منفی یک باشد، شما تراکم استخوانتان کاهش پیدا کرده است ولی اگر از منفی یک بیشتر باشد، تراکم استخوانی شما تراکم استخوانی معمولی می‌باشد. 
پوکی استخوان یک بیماری جدی است و این ضرورت وجود دارد که شما عزیزان این آگاهی را پیدا کنید که در زمینه پوکی استخوان، علاوه بر تغییرات فیزیکی مثل کوتاهی قد، خمیده شدن پشت، عوارض جدی و گاه کشنده مانند شکستگی‌های پایین ستون فقرات و لگن هم در کمین فرد مبتلا می‌باشد.
متاسفانه آمار نشان می‌دهد تعداد زیادی از افرادی که دچار شکستگی‌های کمر و لگن در زمین پوکی استخوان می‌شوند در عرض ۶ الی ۱۲ ماه بعد از وقوع شکستگی جان خود را از دست می‌دهند به همین خاطر ضرورت دارد که همه افراد از پوکی استخوان، علل اصلی ایجاد پوکی استخوان، علائم شایع و راه‌های درمان قطعی این بیماری آگاهی پیدا کنند.
روش‌های تشخیص پوکی استخوان ستون شامل مواردی همچون: 
  • ♦ آزمایش تراکم استخوان: در این آزمایش با استفاده از دستگاه‌های مخصوص تابش پرتو ایکس میزان تراکم استخوان مشخص می‌گردد. 
  • ♦ آزمایش خون: با انجام چکاپ کامل و آزمایش خون میزان کلسیم بدن و ویتامین دی مشخص می‌گردد. 
  • ♦ انجام‌ ام.آر.آی و اسکن: روش‌های تشخیصی مانند ‌ام آر آی و ... می‌تواند به تشخیص دقیق پوکی استخوان کمک شایانی کند. 
جهت پیشگیری از پوکی استخوان بایستی به موارد زیر دقت و توجه کافی را داشته باشید: 
  • ♦ رعایت تغذیه سالم: مصرف سبزیجات و غذاهای دریایی می‌تواند به سلامت عمومی بدن و بخصوص حفظ استخوان‌های سالم کمک شایانی کند. 
  • ♦ انجام ورزش روزانه و توجه به فعالیت بدنی: داشتن ورزش منظم و روتین جهت داشتن استخوان‌هایی با استحکام بالا می‌تواند بسیار مفید باشد. 
  • ♦ عدم استعمال دخانیات: اگر می‌خواهید بدنی سالم و استخوان‌هایی قوی داشته باشید از مصرف سیگار و مشروبات الکلی پرهیز نمایید. 
  • ♦ مصرف مکمل و ویتامین دی روزانه: مصرف روزانه ویتامین دی و کلسیم در برنامه غذایی روزانه می‌تواند بسیار جهت پیشگیری تاثیر گذار باشد.
ذکر این نکته را مهم می‌دانیم که تست سنجش تراکم استخوان که از طریق تکنولوژی دگزا انجام می‌شود، راه تشخیص استاندارد پوکی استخوان ستون فقرات در همه دنیاست در کنار آن و برای تفسیر نتایج‌هایی که از این تست سنجش ارائه می‌شود، پزشک ممکن است از شما بخواهد آزمایش‌های دیگری نیز انجام دهید تا با کنار هم قرار دادن پاسخ این تست‌ها بتواند یک ارزیابی کلی از تراکم استخوان شما داشته باشد. به طور مثال ممکن است نیاز به تست ام.آر.آی، سی تی اسکن یا آزمایش‌هایی سطح کلسیم خون، تست ویتامین D و… برای ارزیابی دقیق تر باشد.
 

تأثیر تغذیه و ورزش بر بهبود وضعیت پوکی استخوان ستون فقرات

داشتن تغذیه سالم و غنی از ارکان های اصلی برای حفظ و استحکام استخوان های قوی است. در صورتی که از مواد غذایی سالم و مقوی بخصوص لبنیات استفاده کنید و به طور منظم و روتین در برنامه غذایی خود داشته باشید می‌توانید نیاز روزانه خود را به کلسیم تامین کنید. 
جهت داشتن تغذیه سالم بایستی به موارد زیر توجه نمایید: 
  • ♦ مصرف کافی ویتامین دی و کلسیم: با استفاده منظم و روزانه از کلسیم و ویتامین دی که در مواد غذایی شامل لبنیات، تخم مرغ، سبزیجات با برگ تیره و ... موجود است می‌توانید استخوان‌هایی قوی و سالم داشته باشید. 
  • ♦ استفاده از غذاهای دریایی: مصرف ماهی و میگو به دلیل منبع غنی از امگا۳ می‌تواند بسیار مفید باشد و سلامت عمومی بدن و استخوان‌ها را تامین نماید. 
  • ♦ مصرف پروتئین: استفاده از غذاهای حیوانی و بخصوص تخم مرغ و سینه مرغ می‌تواند از لحاظ پروتئینی بدن شما را تامین نمایید و در جهت حفظ عضلات و سلامت استخوان‌ها بسیار مفید می‌باشد. 
لازم به ذکر است، چنانچه می‌خواهید از پوکی استخوان پیشگیری کنید باید به برنامه غذایی خود توجه لازم را داشته باشید و از مواد غنی و سالم استفاده کنید تا بدنی ورزیده و استخوان‌هایی محکم داشته باشید. علاوه بر موارد ذکر شده انجام ورزش منظم و روتین سبب بالا بردن جذب کلسیم توسط استخوان‌ها شده و جهت استحکام بخشیدن به عضلات بدن بسیار توصیه می‌شود.
 

پوکی استخوان ستون فقرات در افراد مسن

علت ایجاد پوکی استخوان با افزایش سن این است که بدن افراد سالمند دیگر نمی‌تواند استخوان‌های تخریب شده را با همان سرعتی که تخریب می‌شوند نوسازی کند به خاطر همین وقتی سن افزایش پیدا می‌کند، درجات تراکم استخوان و پوکی استخوان به وقوع می‌پیوندد. لازم به ذکر است که عارضه پوکی استخوان در افراد مسن سبب ضعیف شدن عضلات و بدن آن‌ها و پوک شدن استخوان‌ها می‌گردد. لذا به افراد مسن توصیه می‌شود از چکاپ‌های سالیانه خود غافل نشوند تا بتوان به راحتی و با صرف هزینه کمتر جلوی تشدید بیماری گرفته شود. 
در افراد سالخورده داشتن بیماری‌های زمینه‌ای از قبیل دیابت، کلیوی، تیروئید و... ارتباط مستقیمی با پوکی استخوان داشته، همچنین با افزایش سن میزان جذب کلسیم و ویتامین دی در بدن کاهش یافته و به مرور استخوان‌ها شکننده‌تر خواهد شد. بنابراین افراد مسن بایستی به تغذیه سالم و غنی خود توجه لازم را داشته باشند، تا از مشکلات و عواقب شکستگی استخوان به دور باشند. 
جهت جلوگیری و پیشگیری از پوکی استخوان به افراد مسن توصیه می‌شود که از مصرف کافی کلسیم و ویتامین دی غافل نشده و تغذیه سالم و غنی را داشته باشند. لذا انجام ورزش‌های منظم و روتین در برنامه روزانه خود قرار دهند و از استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکی به دور باشند، تا صاحب بدنی سالم و ورزیده شوند. 
در نهایت می‌توان گفت چنانچه افراد مسن علائم پوکی استخوان را مشاهده می‌کنند در اسرع وقت به پزشک متخصص خود مراجعه نمایند و چکاپ‌های لازم را انجام دهند و در صورت مبتلا به پوکی استخوان تحت نظر متخصص درمان‌های خود را شروع کنند، در این میان اگر شدت بیماری پیشرفته باشد طبق نظر پزشک معالج می‌توانند از روش‌های نوین و یا جراحی جهت درمان بهره ببرند.
 

بررسی ارتباط بین پوکی استخوان ستون فقرات و سایر بیماری‌های مزمن

لازم به ذکر است، پوکی استخوان در افرادی که دچار بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن هستند بسیار شایع بوده، و اینگونه افراد نسبته به بقیه در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند، بنابراین کسانی که که دارای بیماری‌های زمینه‌های و مزمن هستند بایستی چکاپ‌های لازم و پیگیری‌های کافی را انجام دهند، تا درصورت ابتلا به پوکی استخوان سریعا در صدد درمان باشند. 
از بیماری‌های زمینه‌ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 
  • ♦ دیابت و قند خون: تحقیقات نشان داده افرادی که دچار بیماری قند خون و دیابت هستند نسبت به بقیه گروه افراد در معرض مبتلا به پوکی استخوان هستند. دیابت سبب کاهش جذب کلسیم و ویتامین دی در بدن می‌شود. 
  • ♦ تیروئید و مشکلات غدد: افرادی که دچار مشکلات غدد و بیماری تیروئید هستند، در معرض ابتلا به پوکی استخوان می‌باشند. 
  • ♦ مشکلات کلیوی و روده‌ای: در بیماران کلیوی و روده‌ای به دلیل کاهش جذب کلسیم نسبت به بقیه افراد در معرض پوکی استخوان هستند. 
  • ♦ مشکلات قلبی و عروقی: افرادی که فشار خون بالا دارند و یا از بیماری‌های قلبی رنج می‌برند به دلیل کاهش جذب کلسیم در بدن نسبت به بقیه افراد در معرض پوکی استخوان هستند. 
لازم به توضیح است، بیماری‌های زمینه‌ای ذکر شده در جذب کلسیم اختلال ایجاد کرده و سبب کاهش میزان ویتامین دی و کلسیم در استخوان‌ها شده و به این دلیل موجب شکستگی و تضعیف استخوان‌ها می‌گردد. بنابراین به بیمارانی که دچار بیماری‌های زمینه‌ای هستند اکیدا توصیه می‌شود، تحت نظر پزشک متخصص و معالج خود به صورت دوره‌ای چکاپ‌های خود را انجام داده و در صورت ابتلا به پوکی استخوان سریعا درمان‌های خود را انجام دهند.
 

راهکارهای مناسب برای درمان پوکی استخوان ستون فقرات

جهت درمان پوکی استخوان بایستی به پزشک متبحر و متخصص مراجعه نمایید تا بررسی‌های لازم را از قبیل انجام آزمایشات و ... را انجام داده و براساس شدت بیماری درمانی مناسب برای شما استفاده شود. البته بهترین روش برای جلوگیری از پوکی استخوان توجه به تغذیه سالم و داشتن ورزش منظم و روتین می‌باشد. 
لازم به ذکر است چنانچه ورزش منظم را در برنامه زندگی خود بگنجانید از مشکلات پوکی استخوان در امان هستید، ورزش‌هایی از قبیل پیاده روی، بدنسازی، کوهنوردی سبب تقویت عضلات و استخوان‌های شما شده و درصد شستگی استخوان و مبتلا شدن به پوکی استخوان را به نصف می‌رساند. 
در نهایت می‌توان گفت در صورت ابتلا به پوکی استخوان بهتر است به پزشک متخصص خود مراجعه کنید تا درمانی مناسب را برای شما تجویز کند، در صورتی که در مراحل اولیه بیماری باشید اقلام دارویی برایتان تجویز می‌گردد، اما در صورت پیشرفته شدن بیماری، پزشک متخصص از روش‌های نوین و پیشرفته‌تر بخصوص جراحی جهت درمان استفاده می‌کند. 
با پیشرفت علم و تجهیزات به راحتی می‌توان پوکی استخوان را تاحدی کنترل و درمان کرد، اما همیشه به یاد داشته باشید که پیشگیری بهتر از درمان بوده، بنابراین به راحتی می‌توانید با رعایت برنامه غذایی سالم و استفاده از مکمل‌های تقویتی از قبیل کلسیم و ویتامین دی استخوان‌ها و عضلات خود را تقویت نمایید تا از صرف هزینه‌های گزاف جهت درمان پوکی استخوان در امان باشید.
 

علائم و علت‌های پوکی استخوان ستون فقرات

پوکی استخوان ناشی از کاهش تراکم و چگالی استخوان‌ها می‌باشد. از علائم پوکی استخوان می‌توان گفت، چنانچه بیمار در مراحل اولیه از بیماری باشد احتمال دارد نشانه‌ای از بیماری وجود نداشته باشد و به مرور و با گذشت زمان بیماری پیشرفت کرده و بیمار دچار علائم می‌گردد. از علائم پوکی استخوان ستون فقرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 
  • ♦ احساس درد در قسمت پشتی بدن و گردن
  • ♦ افزایش خستگی و کاهش قدرت و توان در هنگام حرکت و راه رفتن
  • ♦ تغییر ظاهری در شکل بدن
  • ♦ کمردرد و درد شانه
  • ♦ کاهش اندازه قد
از عواملی که سبب پوکی استخوان می‌گردد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 
  • ♦ سن و وراثت: یکی از موارد مهم و تاثیر گذار در ابتلا به پوکی استخوان، مسئله ژنتیک و سن می‌باشد. با افزایش سن و گذر زمان به تدریج جذب کلسیم در بدن کاهش یافته و سبب شکنندگی و پوکی استخوان می‌گردد. 
  • ♦ نوع جنسیت: زنان نسبت به مردان در معرض خطر بیشتری به پوکی استخوان قرار دارند. قرار گرفتن زنان در سن یائسگی سبب تحلیل استخوان‌ها و کاهش میزان کلسیم در استخوان‌ها می‌گردد. 
  • ♦ مسائل هومرمونی: بیماری‌های زمینه‌ای مانند تیروئید و پروستات می‌تواند بیماری پوکی استخوان را تشدید کند. 
  • ♦ نشستن به مدت طولانی: نداشتن فعالیت کافی و منظم به مرور منجر به کاهش تراکم استخوان‌ها می‌گردد. 
  • ♦ مصرف مشروبات الکی: مصرف مشروبات الکلی و استعمال دخانیات سبب کاهش جذب کلسیم شده و شکنندگی استخوان‌ها می‌گردد.
در نهایت می‌توان گفت در صورتی که در خانواده درجه اول خود سابقه بیماری پوکی استخوان دارید ازهمان ابتدای دوران جوانی به تغذیه سالم خود توجه لازم را داشته باشید و ورزش مناسبی از قبیل بدنسازی، پیاده روی را در برنامه خود بگنجانید تا عضلات محکم و ورزیده ای داشته باشید و از شکستگی استخوان ها در دوران کهولت و پیری در امان باشید.
در مورد الکل و تراکم استخوانی یک آمار جالبی که‌ در تحقیقات وجود دارد این است کسانی که در شبانه روز بیشتر از دو واحد الکل مصرف می‌کنند و این عادت را سال‌ها داشته‌اند، تراکم استخوان‌هایشان زودتر از هم سن و سال‌های خود که یک واحد و یا کمتر الکل روزانه مصرف می‌کرده‌اند، شروع به کاهش پیدا کردن می‌کند و هم  پوکی استخوان شدید و عارضه‌دار در آن‌ها  بیشتر است.
 

عوارض و راه‌های مقابله با پوکی استخوان ستون فقرات

یکی از عوارض مهم پوکی استخوان، تغییر شکل ظاهری بدن و افزایش شکنندگی استخوان‌های بدن می‌باشد. با پیشرفت علوم پزشکی تا حد بسیار زیادی می‌توان با عوارض ناشی از پوکی استخوان مقابله کرد، در عین حال با پیشگیری و تقویت بدن از طریق استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای مانند کلسیم و ویتامین دی می‌توانید استخوان‌هایی سالم و محک داشته باشید و با افزایش سن و در آینده از مشکلات پوکی استخوان در امان باشید. 
یکی از علائم شایع پوکی استخوان ستون فقرات درد کمر و درد گردن البته تنها در شرایط شکستگی استخوان و نه فقط گوکی استخوان می‌باشد، افرادی که فعالیت کافی و روزانه ندارند در معرض بیشتر ابتلا به پوکی استخوان هستند، و یا افرادی که کارمند بوده و به مدت طولانی کار با کامپیوتر انجام می‌دهند بایستی هرزگاهی از جای خود بلند شوند و حرکات کششی انجام دهند و ورزش روزانه را در برنامه زندگی خود قرار دهند تا از ابتلا به پوکی استخوان، ستون فقرات در امان باشند. 
چنانچه می‌خواهید با بیماری پوکی استخوان مقابله کنید، بایستی به انجام چکاپ‌های سالیانه خود بپردازید تا از میزان کافی ویتامین دی و کلسیم خود با خبر گردید و در صورت کمبود طبق صلاحدید پزشک متخصص خود مکمل‌های تقویتی را استفاده نمایید. توجه به ورزش و انجام ورزش منظم و روتین بخصوص ورزش‌های بدنسازی و کوه نوردی که باعث فشار بر روی عضلات و استخوان‌ها می‌گردد بسیار توصیه می‌شود.
هم در آمار و هم به تجربه مشخص شده افرادی که دچار شکستگی‌های پایین ستون فقرات و شکستگی‌های لگن و مفصل ران می‌‌شوند و یا  قبلا پوکی استخوان داشته‌اند، با کوچک‌ترین زمین خوردگی و ضربه‌ای می‌توانند دچار شکستگی ستون فقرات، کمر و لگن و مفصل ران را تجربه کنند. متاسفانه اکثر افرادی که دچار چنین شکستگی‌های می‌شوند در عرض ۶ تا ۱۲ ماه بعد از وقوع شکستگی یا به علت عفونت‌های ناشی از زخم بستر یا عفونت‌های بعد از جراحی یا عوارض داروهای بیهوشی یا ایجاد آمبولی و لخته جان خود را از دست می‌دهند به‌خاطر همین است که پوکی استخوان بایستی جدی گرفته شود.
اگر سالمندی در منزل دارید حتما برای این‌که اقدامات جدی برای پیشگیری از وقوع شکستگی‌های جدی در زمینه پوکی ستون فقرات انجام شود، سریع‌تر به متخصص مراجعه کنید تا به علت عدم دریافت درمان دچار عوارض جبران ناپذیری نشوند.
 

روش‌های پیشگیری از پوکی استخوان ستون فقرات

پیشگری از پوکی استخوان بخصوص در افراد سالخورده، سن بالا جزو یکی از موارد مهم و حیاتی می‌باشد، در این قسمت به روش‌های پیشگیری از پوکی استخوان خواهیم پرداخت: 
  • ♦ استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای بخصوص در افراد یائسه و سالمند
  • ♦ قرار گرفتن در معرض نور خورشید: توصیه می‌شود جهت دریافت ویتامین دی تقریبا حدود نیم ساعت در معرض نور آفتاب قرار بگیرید. 
  • ♦ داشتن تغذیه سالم جهت بالا بردن محتوای کلسیم و ویتامین دی
  • ♦ بررسی‌های لازم در جهت اطمینان از هومرمون‌های جنسی: بررسی‌های لازم هورمون‌های جنسی در آقایان و زنان می‌تواند در جهت پیشگیری از پوکی استخوان بسیار کمک کننده باشد. 
  • ♦ بررسی بیماری زمینه‌ای: داشتن بیماری زمینه‌ای ابتلا به بیماری پوکی استخوان را تشدید می‌نماید.
لازم به ذکر است، علاوه بر موضوع وراثت و ژنتیک، افرادی که سیگار و مشروبات الکلی استفاده می‌کنند، مستعد ابتلا به بیماری پوکی استخوان هستند، زیرا با استفاده از مشروبات الکلی جذب کلسیم در بدن دچار اختلال شده، و به مرور و با گذشت زمان دچار پوکی استخوان و شکستگی استخوان می‌شوند.
مورد دیگر درباره محدود کردن مصرف نمک سدیم یا غذاهایی که نمک سدیم در آن‌ها وجود دارد می‌باشد زیرا مصرف آن‌ها باعث می‌شوند که دفع کلسیم از ادرار افزایش پیدا بکند و به این ترتیب به تدریج از تراکم و استحکام استخوان‌ها کم شود. 
در نهایت می‌توان گفت، چنانچه می‌خواهید از بیماری پوکی استخوان در امان باشید، مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای را در برنامه روزانه خود قرار دهید، و حداقل مدت زمان کمی را در معرض تابش نور آفتاب قرار بگیرید، تا ویتامین دی جذب بدن گردد و از همه مهم‌تر داشتن برنامه غذایی سالم و غنی می‌تواند در جهت پیشگیری از پوکی استخوان اثرگذار باشد.
 

سخن پایانی

تشخیص به موقع و درمان بیماری پوکی استخوان ستون فقرات بسیار حائز اهمیت است. این بیماری می‌تواند زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد و در صورت ‌عدم تشخیص و درمان به موقع کیفیت زندگی افراد را به مخاطره میاندازد و هزینه‌های سنگین درمان را به دنبال دارد. بنابراین پیشگیری و تشخیص به موقع جهت کاهش هزینه‌های درمان برای بیماران لازم است. 
توجه به تغذیه و ورزش جزو موارد حیاتی و مهم بوده که اکثر افراد برای جلوگیری از ابتلا به بیماری پوکی استخوان بایستی در نظر داشته باشند، با استفاده از مکمل‌های تقویتی و مصرف غذاهای پروتئینی و حاوی امگا می‌توانید استخوان‌هایی قوی و محکم داشته باشید و از شکستگی استخوان در سنین بالا و در اثر حوادث به دور باشید. 
در مقاله فوق در صدد بودیم تا روش‌های درمان و پیشگیری از بیماری پوکی استخوان را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم، چنانچه با مطالعه مقاله فوق نتوانستید به ابهامات و سوالات خود پاسخ دهید بهتر است جهت تشخیص به موقع و درمان به پزشک معالج خود مراجعه نمایید و با انجام چکاپ‌های لازم در صورت ابتلا درمان خود را شروع کنید.
مشاوره و اخذ نوبت از پزشک متخصص