برای پوکی استخوان به چه دکتری باید مراجعه کرد
آیا می‌دانستید با آزمایش پوکی استخوان می‌توان وضعیت استخوان‌ها بررسی کرد
استخوان‌ها با وجود تمام استحکام و مقاومت خویش، اما همواره در معرض مشکلات و بیماری‌های زیادی قرار دارند. یکی از این بیماری‌ها که به صورت خاموش به وجود آمده و بی هیچ درد و نشانه‌ای استحکام و تراکم استخوان‌ها را از بین می‌برد، پوکی استخوان است. تشخیص به موقع این بیماری و آغاز اقدامات درمانی، همان چیزی است که می‌تواند جان هر بیماری را از آسیب‌های این بیماری نجات دهد. بدین منظور، پزشکان اقدام به تجویز آزمایش پوکی استخوان برای بیمار خویش می‌نمایند و توسط آن تمام جوانب این بیماری را بررسی می‌کنند. با ما همراه باشید تا در مورد آزمایش و تست پوکی استخوان، هر آنچه نیاز است بدانید را به اطلاع شما عزیزان برسانیم.
آنچه در این مقاله می خوانید:
اطلاعات جامع و کامل در مورد آزمایش پوکی استخوان
استخوان یکی از بافت‌های زنده بدن ما انسان‌هاست که همواره سلول‌های آن در حال به دنیا آمدن و جایگزین شدن با سلول‌های پیر و آسیب دیده هستند. در صورتی که تعادل میان آسیب دیدن سلول‌های قدیمی و به وجود آمدن سلول‌های جدید از بین برود، بیماری اُستئو پروز بروز پیدا می‌کند. ممکن است در بدن بیمار تغییرات هورمونی رخ دهد، نسبت به رژیم غذایی خود بی تفاوت باشد و یا داروهایی مصرف کند که استحکام و چگالی استخوان‌ها را بیش از پیش کاهش دهد. در این گونه مواقع، بیماری پوکی استخوان (اُستئو پروز) به وجود می‌آید که باعث ضعیف‌تر شدن استخوان‌ها است. در این صورت باید بدانید برای پوکی استخوان به چه دکتری باید مراجعه کرد.
اُستئو پروز از آن دسته بیماری‌های خاموش است و معمولاً تا زمانی که بیمار با یک شکستگی در استخوان لگن، دست، پا، ستون فقرات و... مواجه نشود، به وجود این بیماری پی نمی‌برد. در این گونه مواقع است که یک پارامتر مهم برای پزشکان مطرح می‌شود که در واقع همان آزمایش پوکی استخوان است.
برای دانستن اینکه آیا به اُستئو پروز مبتلا هستیم یا خیر باید سراغ آزمایش تراکم استخوان برویم. در حقیقت این آزمایش مقدار کلسیم و سایر مواد معدنی را در یک بخش از استخوان به وسیله اشعه ایکس اندازه گیری می‌کند. در این آزمایش از استخوان‌های ستون فقرات، لگن و گاهی اوقات از استخوان ساعد دست برای سنجش تراکم استخوان استفاده می‌شود. نتایج این آزمایش به دکتر ارتوپد نشان میدهد که چه طور روند اُستئو پروز و سلامت استخوان‌های خود را حفظ کنید و با چه روش‌هایی و یا در صورت لزوم با استفاده از چه داروهایی پوکی استخوان را کنترل کنید.
تست پوکی استخوان معمولاً برای چه کسانی تجویز می‌شود؟
پزشکان برای آن که بتوانند به خوبی وضعیت استخوان‌های بیمار خود را مشاهده نمایند، آزمایش پوکی استخوان را برای او در نظر می‌گیرند که معمولاً شامل آزمایش خون و آزمایش تراکم استخوان است. در آزمایش خون برخی از فاکتورهای تغییر یافته وضعیت استخوان‌ها که در خون مشخص است، تعیین می‌گردد. همچنین از طریق آزمایش تراکم استخوان که یک نوع روش تصویربرداری است، می‌توان با دقت وضعیت استخوان‌های لگن، ستون فقرات و... را مشاهده کرد.
شاید بپرسید معمولاً تست اُستئو پروز برای چه کسانی تجویز می‌شود؟ ما در این قسمت به شما می‌گوییم:
-
♦ کاهش میزان قد: اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که قد شما کاهش پیدا کرده است، تست اُستئو پروز برای شما تجویز می‌شود. اگر حدوداً به میزان 3 و نیم تا 4 سانتی‌متر از قد شما کم شده است، باید تست اُستئو پروز بدهید. حتی اگر درد و قوز خفیف یا زیادی در کمر دارید، حتماً نگران و پیگیر باشید.
-
♦ شکسته شدن استخوان‌ها: اگر به طور ناگهان و یا اتفاقی ساده مانند عطسه، استخوان شما شکست؛ متاسفانه اُستئو پروز دارید. وقتی استخوان‌ها پوک می‌شوند، با کوچکترین فشار شکسته شده و آسیب زیادی می‌بیند.
-
♦ دچار انواع خاصی از بیماری هستید: برخی از بیماری‌های خاص مانند تیروئید پرکار، زیاد شدن کورتیزول در خون، کم شدن ویتامین دی، روماتیسم و... سبب ابتلای شما به اُستئو پروز می‌شود.
-
♦ افت سطح هورمونی: مسئله کاهش سطح هورمون‌های بانوان پس از مرحله یائسگی رخ میدهد. به جز این، در مدت درمان برخی از سرطان‌ها مقدار استروژن خانم‌ها باز هم کاهش می‌یابد. البته در آقایان نیز در برخی از درمان‌های پروستات سطح تستوسترون کاهش به طرز قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. این امر یعنی کم شدن سطح هورمون‌های جنسی که در آخر باعث ضعیف شدن و تحلیل رفتن استخوان‌ها می‌گرد.
با شیوه انجام آزمایش پوکی استخوان آشنا شوید
پزشکان به منظور شناسایی مشکلات بیماران و تایید یا عدم تایید نوع شکستگی و ... آزمایش پوکی استخوان را تجویز می‌کنند. به هر اندازه که میزان مواد معدنی استخوان‌ها بیشتر باشد، به مراتب تراکم استخوان‌ها هم بیشتر می‌شود. به این ترتیب هر چقدر تراکم استخوان‌ها بالاتر باشد، به همان اندازه هم استخوان‌ها قوی‌تر بوده و احتمال شکستگی آن‌ها کاهش می‌یابد.
سنجیدن تراکم استخوان یک تست بدون درد و غیر تهاجمی است. هیچ ابزار یا جسم تیزی داخل بدن و حتی پوست وارد نمی‌شود. تشعشعات خیلی پایینی دارد؛ (حتی خیلی کمتر از مقداری که در طول پرواز از یک هواپیما جذب می‌کنیم.) شخص با توجه به دستورالعمل‌های تکنسین، به راحتی روی یک میز با نام دکسا دراز می‌کشد. در ادامه برای اسکن استخوان‌ها یک بازوی متحرک از بالای سر بیمار به حرکت می‌افتد.
درست است که این تست کمی آسان به نظر می‌رسد، ولی سیستم کامپیوتری و این فناوری اسکن در حقیقت بسیار هم پیچیده است. در این کار برای تفسیر درست نتایج و انجام صحیح سنجش تراکم استخوان به یک فرد متخصص و کارکنان به شدت آموزش دیده نیاز داریم. صلاحیت افرادی که این تست را انجام می‌دهند را می‌توان از طریق داشتن یا نداشتن تاییدیه (ای اس سی دی) متوجه شد. این تاییدیه توسط سازمانی مانند انجمن بین‌المللی تراکم سنجی بالینی به افراد آموزش دیده داده می‌شود.
هزینه آزمایش پوکی استخوان در مراکز مربوطه چقدر است؟
اُستئو پروز خود به تنهایی مشکلات جسمی و دغدغه‌های روحی و روانی زیادی برای بیماران به وجود می‌آورد. اما به این دغدغه‌ها باید هزینه آزمایشات و درمان‌های لازم را نیز اضافه کرد. زمانی که پزشک تست اُستئو پروز را برای بیمار خود تجویز می‌نماید، اولین سوالی که در ذهن او شکل می‌گیرد این است که هزینه آزمایش پوکی استخوان چقدر است؟
با توجه به نوساناتی که در اقتصاد کشورمان همواره با آن روبرو هستیم، هیچ گاه نمی‌توان به صورت قطع و یقین، یک قیمت مشخص را عنوان نمود. خوشبختانه آزمایش‌های اُستئو پروز، از آن دسته اموری درمانی به شمار می‌روند که برخی از شرکت‌های بیمه‌ای آن را تحت پوشش قرار می‌دهند. اما با این وجود، عوامل مختلفی وجود دارند که بر روی هزینه آزمایش پوکی استخوان موثر هستند و آن عوامل عبارتند از:
-
♦ آزمایش از چه نوعی است؟ آزمایش تراکم استخوان به تنهایی یا با آزمایش خون همراه است؟
-
♦ آزمایش از چه نوع پوشش بیمه‌ای برخوردار است؟
-
♦ در چه شهر و مرکزی این آزمایش انجام می‌گیرد؟
-
♦ تجهیزات، دقت آزمایش، مواد شیمیایی استفاده شده ، کارکنان و تکنولوژی در چه سطحی از کیفیت قرار می‌گیرند؟
قبل از آزمایش پوکی استخوان این اقدامات را انجام دهید
اسکن استخوان در مقابل تست تراکم استخوان تفاوت‌های متعددی دارند. معمولاً برای تشخیص سرطان، شکستگی، عفونت و دیگر ناهنجاری‌های استخوان از اسکن استخوان استفاده می‌شود که نیاز به تزریق از قبل دارد. این بیماری در بانوان مسن‌تر بسیار شایع تر است با این حال در آقایان هم این بیماری یافت می‌شود. برای آن که نتایج آزمایش پوکی استخوان، دقت بالایی داشته باشند، باید قبل از انجام آن اقداماتی انجام دهید که در این قسمت به آن‌ها اشاره کوتاهی می‌کنیم:
-
♦ پیش از سنجش تراکم استخوان، بهتر است از مصرف مکمل کلسیم یا فوزاماکس و مولتی ویتامین‌ها به مدت 24 ساعت خودداری نمود. نیازی به در آوردن لباس در این آزمون نیست.
-
♦ نباید هیچ گونه زیپ یا دکمه‌ای در ناحیه ی باسن و ستون فقرات داشته باشید.
-
♦ آیا حدود یک هفته قبل از زمانی که برای تست اُستئو پروز دارید، آزمایش‌های ام آر آی یا سی تی اسکن انجام داده‌اید؟ اگر پاسخ شما بله است، اصلاً تست اُستئو پروز را انجام ندهید و با پزشک خود مشورت کنید. تزریق ماده باریوم یا رنگ کنتراست که در سی تی اسکن و ام آر آی استفاده می‌شود، در نتیجه تست تراکم استخوان را متفاوت می‌کند.
-
♦ وسایلی مانند، کارت بانکی و اعتباری، سکه، اشیا فلزی و جواهرات قیمتی را برای آزمایش پوکی استخوان با خود نبرید.
-
♦ یک شبانه روز قبل از انجام تست، هیچ دوز مکمل و ویتامینی را وارد بدن خود نکنید، زیرا ممکن است روی آزمایش شما نتیجه بگذارد.
-
♦ نتیجه و پاسخ تست شما، بعد از بررسی‌های کامل توسط رادیولوژیست‌های توانمند بررسی و تفسیر خواهد شد.
آزمایش پوکی استخوان راهی مطمئن برای سنجش وضعیت استخوان‌ها
زمانی که به شما به یک متخصص اُستئو پروز مراجعه می‌کنید، ابتدا سوابق پزشکی شما را بررسی نموده و در مورد پارامترهایی مانند سبک زندگی، سابقه خانوادگی، داروهایی که مصرف می‌کنید، میزان تحرک، رژیم غذایی و علائم این بیماری از شما سوال می‌پرسد. سپس معاینات بالینی لازم را انجام داده و پس از آن، شما را برای انجام آزمایش پوکی استخوان، به آزمایشگاه‌های معتبر ارجاع می‌دهند. در این قسمت از مقاله هم با ما همراه باشید تا انواع آزمایش پوکی استخوان را با همدیگر بررسی کنیم.
آزمایش خون و اوره برای تشخیص پوکی استخوان
آزمایش خون و اوره به تشخیص اُستئو پروز کمک زیادی می‌کند و سبب بهبود سریع‌تر وضعیت بیماری می‌شود. گاهی به دلیل ناهماهنگی و یا عملکردهای نادرست در یکی یا چند تا از عضوهای بدن، اُستئو پروز رخ میدهد. می‌توانید از طریق آزمایش خون، آزمایش تیروئید یا اوره، اُستئو پروز را تشخیص دهید. میزان ویتامین‌ها و مواد معدنی که در بدنتان دارید، موضوع مهمی است که می‌تواند تشخیص دهد شما دارای اُستئو پروز هستید یا نه؟ آزمایش‌های مورد نیاز برای این تشخیص، معمولاً بررسی میزان ویتامین دی، کلسیم، میزان تستوسترون در مردان است که توسط پزشک تجویز می‌شوند.
تست و آزمایش پوکی استخوان برای دریافت میزان کلسیم در بدن
شما می‌توانید با انجام آزمایش‌های لازم در زمینه اُستئو پروز، میزان کلسیم در بدنتان را متوجه شوید. کلسیم و اُستئو پروز رابطه عکس با یکدیگر دارند. هر چه میزان کلسیم در خون و بدن شما کم باشد، احتمال این که دچار اُستئو پروز باشید، خیلی بیشتر است. ممکن است گاهی نیز خلاف این موضوع اتفاق افتاده باشد، مثلا سطح کلسیم در بدن شما کم نباشد، اما شما اُستئو پروز داشته باشید. در هر صورت با انجام آزمایش‌های متعدد و تحت نظر پزشک، می‌توانید درجه ابتلا را تشخیص دهید.
تست میزان دانسیته استخوان
اگر پزشک احتمال ابتلای شما به اُستئو پروز را بدهد، در مرحله بعد تست میزان دانسیته یا دگزا را برایتان تجویز می‌کند. تست دگزا بدون درد است و هیچ گونه آسیبی برای شما نخواهد داشت. این تست به کمک اشعه ایکس، به تشخیص بدون درد اُستئو پروز می‌پردازد. تست میزان دگزا، به منظور اندازه‌گیری میزان تراکم استخوان‌ها است که اندازه دقت این آزمایش بسیار بالاست. طبق مقالات علمی متعدد، آزمایش دگزا معمولاً به جهت بررسی میزان مواد معدنی و کلسیم در بدن است.
آزمایش پوکی استخوان و میزان تراکم در استخوان‌ها
بهترین و دقیق‌تری تست برای تشخیص اُستئو پروز آزمایش دگزا است که توسط اشعه ایکس به استخوان‌ها ارسال می‌شود. تعدادی از اشعه ایکس توسط استخوان جذب می‌شود و بقیه از استخوان رد می‌شود. اشعه‌های رد شده از استخوان توسط دستگاه جذب می‌شود. حال نتیجه می‌گیریم که هرچه میزان اشعه ایکس جذب شده در دستگاه بیشتر باشد، تراکم استخوانی کمتر در بدن وجود دارد. نگران نباشید و با پزشکتان در این زمینه صحبت کنید تا بهترین درمان را برای شما تجویز کند.
کدام یک از افراد جامعه بیش از پیش در معرض پوکی استخوان قرار دارند؟
حال که تا حدود زیادی در مورد آزمایش پوکی استخوان اطلاعاتی به دست آوردیم، اجازه دهید در این قسمت از مقاله، برخی از افرادی که بیش از سایرین در معرض اُستئو پروز قرار دارند را به شما عزیزان معرفی کنیم:
افرادی با سابقه پوکی استخوان در خانواده
اگر در خانواده شما، فردی بوده که سابقه ابتلا به اُستئو پروز را دارد، باید حتماً به یک متخصص مراجعه کنید و درمان را آغاز کنید. اُستئو پروز یک بیماری ارثی است که مستقیماً از طریق سابقه خانوادگی قابل انتقال است. بهتر است فرزندان خود را از همان کودکی تحت نظر پزشک بزرگ کنید تا مشکلی پیش نیاید. افراد بزرگسال باید سالانه آزمایش‌هایی را جهت بررسی وضعیت سلامت خود انجام دهند، مخصوصا اگر سابقه بیماری در خانواده دارید. هرگز به دلیل هزینه آزمایش پوکی استخوان، آن را سرسری کنار نگذارید. همیشه به این فکر کنید که چه چیزی را با چه چیزی مقایسه می‌کنید؟ مثلاً جسم و جان زنده و نیرومندتان را با پول؟ واضح است که جان شما خیلی مهم‌تر از هر چیزی است.
ابتلا به پوکی استخوان در زنان بیشتر است یا مردان؟ چرا؟
احتمال ابتلا به اُستئو پروز در زنان و بانوان شایع‌تر و بیشتر از مردان است، زیرا زنان طول عمر بیشتری را سپری می‌کنند. متاسفانه در کشور ما آموزش‌ها و سبک زندگی عموم مردم ناسالم است و به همین دلیل دچار انواع بیماری‌ها می‌شوند. یادتان باشد که همه چیز محیط و اطرافیان نیستند، همین حالا برای تغییر سبک زندگی و عادت غذایی خود اقدام کنید. تحت نظر پزشکان متخصص درمان شوید، ورزش کنید و برای خود یک زندگی سبز و آرام بسازید. فراموش نکنید که هر بیماری از استرس به وجود می‌آید، بنابراین لبخند بزنید و با تمام مشکلات روبرو شوید، نترسید؛ همین مهم است!
افرادی که سن بالای 50 سال دارند.
با افزایش و بالا رفتن سن در افراد، بیماری‌ها و مشکلات روحی و جسمی به فرد حمله می‌کنند. این در صورتی است که شما در طول زندگی خود فعالیتی نداشته باشید و سلامتی برای شما هیچ اهمیتی ندارد. اگر بالای 50 سال سن دارید چه کنید؟ پاسخ بسیار ساده و آسان است. سبک زندگی خود را تغییر دهید و بدانید هیچ وقت برای شروع دیر نیست حتی در 70 سالگی. خود را نبازید و با تجویز پزشک، همه اقدام‌های لازم برای درمان اُستئو پروز را آغاز کنید.
سخن پایانی
به سبب آن که بیماری خاموش اُستئو پروز، بسیاری از سالمندان، میانسالان و حتی جوانان را درگیر می‌کند، پس لزوم انجام آزمایش پوکی استخوان بیش از پیش احساس می‌شود. در واقع این فرهنگ باید در جامعه ما به وجود آید که با وارد شدن به دوران میانسالی و سنین بالاتر، حتماً برای بررسی وضعیت استخوان‌های خود به یک پزشک متخصص مراجعه نمایند. در واقع نظارت بر روی میزان تراکم استخوان افراد سالمند و میانسال جامعه، یکی از ضروریاتی است که هر دولت و کشوری باید به آن توجه نماید.
چرا که اگر اُستئو پروز به وجود آید و استخوان‌ها در اثر آن‌ها بشکنند، فرایند جوش خوردن آن‌ها کاری بسیار سخت و زمانبر است. چه بسا برخی از این استخوان‌ها هرگز به هم جوش نخورند و جان و زندگی بیمار را در معرض خطر قرار دهند. پس در صورتی که احساس می‌کنید جزو افراد در معرض خطر این بیماری هستید، در اولین فرصت ترتیب ملاقات با یک متخصص اُستئو پروز و سپس انجام آزمایش پوکی استخوان را بدهید.