برای پوکی استخوان به چه دکتری باید مراجعه کرد
علائم پوکی استخوان در زنان، شامل کاهش قد، تحلیل رفتن استخوان فک و ردهای آزاردهنده در ناحیه گردن و کمر
پوکی استخوان در مراحل ابتدایی کاملا بدون علامت است و علائم پوکی استخوان در زنان جوان ، ۴ الی ۵ برابر بیشتر از مردان شیوع دارد. زنان مبتلا به پوکی استخوان شدید، ابتدا متوجه کاهش قد، انحناء پشت و در مراحل پایانی، دردهای شدید ناشی از شکستگی‌های پرخطر خواهند شد. مهمترین و شایع‌ترین نشانه‌های علائم پوکی استخوان در زنان چیست؟ زنان مبتلا به پوکی استخوان دچار چه علامت هایی هستند؟ از کجا متوجه علائم پوکی استخوان در زنان شویم؟ و برای پوکی استخوان به چه دکتری باید مراجعه کرد؟ در این مقاله به سوال‌های بالا پاسخ میدهیم.
آنچه در این مقاله می خوانید:
علائم پوکی استخوان در زنان چیست؟
تراکم استخوانهای زنان در سال‌های اولیه بعد از آغاز یائسگی شروع به کاهش چشمگیر میکند. مهمترین و جدی‌ترین عارضه پوکی استخوان در زنان، بروز شکستگی‌های استخوانی با کمترین ضربات و کم شدت‌ترین تروما‌ها میباشد. گاهی حتی عطسه و سرفه باعث ایجاد شکستگی‌های مهم در استخوان‌ها میشوند.
گفته میشود که در زنان ۵۰ الی 60 ساله، شکستگی‌های استرسی ستون فقرات و شکستگی مچ دست هنگام سقوط به روی زمین بسیار شایع است. بعد از سن 65 و 70 سالگی، احتمال وقوع شکستگی خطرناک و بسیار پرعارضه مانند شکستگی ستون فقرات، لگن و ران محتمل است.
درد بدون وقوع شکستگی در پوکی استخوان(استئو پروز) وجود ندارد. از سایر علائم پوکی استخوان در زنان به موارد زیر دقت کنید. کاهش قد، انحناء ستون فقرات در ناحیه پشت که به صورت خمیده شدن قامت تظاهر میکند و مشکلات مربوط به تحلیل رفتن استخوان فک که در دندان و لثه نمایان میشود. زنانی که به هر دلیلی دچار یائسگی زودرس شده‌اند، زنانی که تخمدان‌هایشان دوطرفه طی جراحی خارج شده است، زودتر از سن یائسگی که معمولاً ۵۰ سالگی در نظر گرفته میشود، دچار سیر پیشرونده کاهش تراکم استخوان و در نهایت استئو پروز در سنین کمتر میشوند.
قبل از رسیدن به مرحله پوکی استخوان، یعنی زمانی که استئوپنی وجود دارد، ممکن است فرد مبتلا دچار دردهای آزاردهنده در ناحیه گردن، کمر و سایر استخوان‌ها شود؛ اما زمانی که به مرحله استئو پروز رسیده میشود، هیچ دردی را نمی‌توان به پوکی استخوان نسبت داد، مگر اینکه شکستگی اتفاق افتد.
پوکی استخوان چیست و نشانه‌ها
افزایش منافذ خالی در ساختمان استخوانهای بدن، استئو پروز یا استئوپروز نامیده میشود. گاهی برای توضیح بهتر استئو پروز از اصطلاح استخوان منفذدار یا پرمنفذ شدن استخوان نیز استفاده میشود. در واقع زمانی که بدن نمی‌تواند تخریب استخوان‌ها توسط سلول‌های استخوان‌خوار را با فعالیت سلول‌های استخوان ساز یا استوبلاست‌ها جبران کند، منافذ و سوراخ‌های داخلی استخوان‌ها بیشتر و بیشتر میشوند و نهایتا زمانی می‌رسد که استخوان پر از خلل و فرج و به اصطلاح پوک میشود. کوتاه شدن قد و خمیده شدن قامت از اولین نشانه‌هایی هستند که به دنبال کاهش تراکم استخوان شدید و پیشرونده در زنان ظهور میکند.
در صورت عدم درمان به موقع، بروز شکستگی‌های شدید و خطرناک در سال‌های آینده افزایش می‌یابد. بسیاری از شکستگی‌های ایجاد شده در زمینه استئو پروز در جسم مهره ستون فقرات ایجاد میشود. این شکستگی‌های ظریف می‌تواند باعث لغزش مهره‌های کمری به روی هم و تغییرات حسی-حرکتی در لگن و اندام‌های تحتانی نیز شود.
شکستگی‌های مچ دست ثانویه به استئو پروز، متعاقب سقوط به روی زمین در زنان یائسه، علائم استئو پروز در زنان از ۵۰ تا ۶۰ سالگی بسیار شایع است. در سنین بالاتر ممکن است فرد مبتلا به استئو پروز با یک ضربه کم فشار مانند سرفه طول کشیده یا یک سقوط ساده به روی زمین از ارتفاع کم، دچار شکستگی‌های پر عارضه ستون فقرات، لگن و سر ران شود که متاسفانه با مرگ و میر بالا همراهی دارد.
درصد و احتمال وجود پوکی استخوان بعد از زایمان و در بارداری
زمانی که انواع استئو پروز را طبقه بندی میکنیم، بعد از دسته شایع که شامل علل اولیه و استئو پروز با علل ثانویه میباشد و زنان یائسه، افراد سالمند را در گروه اول و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای را در گروه دوم شامل میشود؛ در آن زمان به انواع کمتر شایع استئو پروز میرسیم. یکی از این انواع کمتر شایع وقوع استئو پروز در تعدادی از زنان است که در زمان بارداری یا کمی بعد از زایمان گریبانگیر آنها میشود.
استئو پروز بارداری، یک زن سالم دچار شکستگی‌های غیر عادی و متعدد میشود، که در زمینه استئو پروز رویت شده است. این شکستگی‌های غیر عادی و متعدد در زمان بارداری یا کمی بعد از زایمان در تعداد بسیار اندکی از زنان کاملاً سالم اتفاق می‌افتد و علت آن ناشناخته است. شکستگی شایع در این نوع استئو پروز در مفصل ران و ستون فقرات اتفاق می‌افتد و درد بسیار زیادی دارد.
علت این نوع نادر پوکی استخوان در بارداری معلوم نیست، اما تمام زنان مبتلا، بعد از درمان مناسب، به طور کامل بهبود می‌یابند. از این نوع نادر پوکی استخوان در بارداری که بگذریم؛ ثابت شده است، زایمان‌های متعددی، یعنی زایمان بیش از دو عدد که فاصله بین آنها هم کم بوده است؛ احتمال کاهش تراکم استخوان در مادر را افزایش می‌دهد.
زنانی که بیش از دو بارداری منتهی به زایمان را تجربه کرده‌اند، به خصوص اگر تغذیه مناسب در بارداری نداشته باشند، دچار پوکی استخوان میشوند. احتمال بروز علائم پوکی استخوان در زنان جوان که 5 یا بیشتر از 5 زایمان را تجربه کرده‌اند، بسیار بالا است.
مهمترین و قطعی‌ترین درمان‌ها
زمانی میتوان گفت که درمان پوکی استخوان قطعی انجام شده است، که فرد مبتلا به پوکی استخوان شدید، هم مصرف داروهای اختصاصی را تحت تجویز پزشک آغاز کند و هم در کنار درمان دارویی پزشکی، سبک زندگی را اصلاح کند. اصلاح سبک زندگی شامل موارد زیر است.
-
♦ اصلاح رژیم غذایی، یعنی مصرف مواد غنی از کلسیم
-
♦ محدودیت مصرف نمک، قند و شکر و ترکیبات التهاب زا و غذاهای آماده و فست فودها
-
♦ قطع مصرف تنباکو به شکل پیپ، سیگار و قلیان
-
♦ قطع مصرف الکل
-
♦ تحرک بدنی منظم؛ به عنوان مثال پیاده‌روی 30 دقیقه‌ای روزانه یا دویدن با سرعت کم به روی زمین مسطح هموار
مهمترین داروهایی که برای درمان علائم استئو پروز در زنان ضروری و کار آمده هستند عبارتند از:
-
♦ گروه بیس فسفونات‌ها، به عنوان مثال دارو آلندرونیت
-
♦ گروه داروهای هورمونی مانند رالوکسیفن در زنان بعد از یائسگی و هورمون تستوسترون در مردان
-
♦ داروهای استخوان ساز
-
♦ دارویی تحت عنوان پرولیا یا دنوزوماب نیز در بازار وجود دارد که به دسته داروهای مونوکلونال آنتی بادی تعلق دارد و تاثیرات حاصل از آن بسیار بیشتر از داروهای قدیمی مانند بیس فسفونات‌ها میباشد.
قویترین داروها برای پوکی استخوان در زنان
چند دسته دارویی قویی وجود دارد که برای پیشگیری از بروز صدمات جبران ناپذیر و شکستگی‌های پرعارضه برای علائم پوکی استخوان در زنان معرفی شده¬اند. قویی¬ترین داروها برای علائم استئو پروز در زنان به شرح زیرند.
-
♦ دارو های شبه استروژن؛ رالوکسیفن از جمله داروهای مهم و شناخته شده است که به منظور حفظ تراکم استخوان‌ها و پیشگیری از شدت یافتن پوکی استخوان در بانوان بعد از یائسگی قابل تجویز است. بهتر است با هم مزایای و معایب این داروی مهم و قوی برای پوکی استخوان زنان را مرور کنیم. مزایای مهم رالوکسیفن به شرح زیر هستند.
-
♦ کاهش قابل توجه ریسک بروز شکستگی‌های ستون فقرات
-
♦ محافظت از زنان برای ممانعت از ابتلا به سرطان‌های پستان وابسته به هورمون
اما این دارو در حفظ تراکم استخوان در زنان، هواداران زیادی دارد، معایبی را نیز به همراه دارد. از جمله معایب رالوکسیفن به موارد زیر دقت کنید.
-
♦ بیشترین اثر رالوکسیفن، عبارت است از؛ کاهش احتمالی بروز شکستگی‌های ستون فقرات، یعنی این دارو چنین نقش موثری را برای پیشگیری از بروز سایر شکستگی‌ها از جمله شکستگی ران یا شکستگی پرخطر لگن به همراه ندارد.
-
♦ عوارض جانبی محتملی برای رالوکسیفن وجود دارد.گر گرفتگی، اسپاسم‌ها عضلانی به خصوص در پا و از همه مهم‌تر، آسیب به جداره شریان‌ها و لذا افزایش ریسک بروز لخته در عروق، سکته‌های قلبی و مغزی و آمبولی از مهمترین عوارض خطرناک رالوکسیفن هستند.
در حال حاضر بهترین و قویترین داروها انواعی هستند که اثرات مشابه هورمون پاراتیروئید دارند. از آن جمله میتوان از دارو قویی و مهمی به نام تیری پاراتاید نام برد که به صورت تزریقی تجویز میشود و معمولا طول دوره درمان دو ساله دارد.
سخن پایانی
تقریبا همگی ما با افزایش سن به درجاتی از پوکی استخوان مبتلا میشویم. در یک جمع‌بندی آماری بسیار ساده، گفته میشود که در جهان، علائم پوکی استخوان در زنان چهار الی پنج برابر بیشتر از مردان است. کاهش استروژن بعد از یائسگی یکی از مهمترین علل است که این آمار را توجیح کرده و زنان را مستعد ابتلا به پوکی استخوان میکند. لیکن شناخت علل محیطی تاثیرگذار بر تراکم استخوان‌ها باعث شده است تا امروزه به اصلاح سبک زندگی، به عنوان یک گام بسیار مهم و اساسی جهت پیشگیری از بروز استئو پروز زنان اهمیت داده شود.