دکتر کف پا؛ تشخیص به دام افتادگی عصب، شکستگی استخوان تا سایر مشکلات مرتبط
درد ناحیه زیر پا می‌تواند دلایل مختلفی از جمله عصب به‌دام‌افتاده تا شکستگی استخوان داشته باشد ولی همه آنها نیاز به مراقبت پزشکی ندارند. گاهی پاها بعد از یک روز طولانی ایستادن یا تمرین شدید، درد می‌کند که طبیعی است و با استراحت و درمان‌های مراقبتی بهبود می‌یابد. اما اگر درد سوزشی ناحیه زیر پا دارید که پس از تعویض کفش و اصلاح فعالیت بهبود نمی‌یابد، حتماً به دکتر کف پا مراجعه کنید. در این مقاله به بررسی علل احتمالی درد این ناحیه، نحوه تشخیص و تا حدودی درمان آنها توسط دکتر ارتوپد پا می‌پردازیم.
پا از بسیاری از استخوان‌های کوچک تشکیل شده است که در صورت آسیب‌دیدگی یا ناهماهنگی یا هنگامی که بالشتک محافظ اطراف آن تخریب می‌شود، با ایجاد درد قابل‌توجه، بیانگر ضرورت مراجعه به دکتر کف پا برای درمان سریع‌تر خواهد بود.
مسائل مختلفی می‌تواند روی پا تأثیر بگذارد و به طور بالقوه منجر به دردی شود که با هر قدم بدتر می‌شود. رایج‌ترین مشکلات زیر پا عبارت‌اند از:
1. فاشیای زیر پا: این وضعیت که باعث درد در پاشنه یا قسمت پایین پا می‌شود، حدود ۱۵ درصد از مشکلات پا را تشکیل می‌دهد. فاشیای زیر پا معمولاً بدترین درد را هنگام راه‌رفتن اول صبح ایجاد می‌کند. علائم شامل درد کوبنده در پاشنه و پایین پا، به‌ویژه هنگام راه‌رفتن و ایستادن است. هنوز علت فاشیای زیر پا به‌درستی کشف نشده است. در دوندگان و در افرادی که اضافه‌وزن دارند بیشتر دیده می‌شود.
2. نوروم مورتون: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که اعصاب پا شروع به ضخیم شدن می‌کنند و به انگشتان پا فشار وارد می‌کنند. ممکن است شخصی احساس کند که همیشه چیزی مانند سنگ در کفش او وجود دارد. بی‌حسی، گزگز یا سوزش در پا نیز می‌تواند از علائم دیگر آن باشد.
به گفتة دکتر کف پا، درد معمولاً در قسمت توپی پا ظاهر می‌شود، درحالی‌که احساس سوزش اغلب بین انگشتان سوم و چهارم پا ظاهر می‌شود. این درد ممکن است با فعالیت بدنی یا زمانی که فرد کفش می‌پوشد بدتر شود.
3. متاتارسالژی: متاتارسالژی معمولاً به‌صورت درد شدید و سوزش در ناحیه توپ پا یعنی درست پشت انگشتان پا ظاهر می‌شود. علائم دیگر آن، سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی انگشتان پا و احساس سنگ‌ریزه در کفش است. این وضعیت شباهت زیادی به چندین بیماری دیگر از جمله نوروم مورتون دارد. اگر در فعالیت‌هایی که شامل دویدن و پریدن است شرکت کنید، ممکن است باعث بدتر شدن آن شوید.
دلایل دیگری نیز مانند بدشکلی پا و کفش‌های خیلی تنگ یا خیلی گشاد وجود دارد. خوشبختانه، اغلب با درمان‌های خانگی مانند یخ و استراحت، علائم تسکین می‌یابند. پوشیدن کفش مناسب با کفی‌های ضربه‌گیر یا تکیه‌گاه قوس به توصیة دکتر کف پا، می‌تواند باعث جلوگیری از مشکلات بعدی متاتارسالژی شده یا آن را به حداقل برساند.
4. تاندونیت: زمانی رخ می‌دهد که تاندون ملتهب می‌شود. تاندونیت، به‌خصوص تاندون آشیل که از پشت پاشنه پا می‌گذرد، می‌تواند هنگام ورزش باعث درد شود. درد شامل درد در پشت ساق یا پاشنه و همچنین حساسیت یا سفتی در پا است. پزشک معمولاً در طی معاینه فیزیکی، درد، تورم و حساسیت روی تاندون آشیل یا اطراف آن را بررسی می‌کند.
5. پنجه چمنی: رگ‌به‌رگ شدن انگشت شست پا را انگشت چمنی گویند. درد زمانی که انگشت پا بیش از حد کشیده می‌شود، بدتر می‌شود، زیرا اغلب در وضعیت فشاری قرار دارد. این عارضه باعث درد و سفتی، به‌ویژه در شست پا می‌شود. برخی از افراد نیز ممکن است متوجه تورم و کبودی شوند. دکتر کف پا برای تشخیص بهتر در معاینه فیزیکی روی آزمایش دامنه حرکتی انگشت پا تمرکز می‌کند.
6. هالوکس والگوس: هالوکس والگوس که به‌عنوان بونیون نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که با تغییر ساختار پا، انگشت شست به سمت انگشتان دیگر منحرف می‌شود. این ناهماهنگی باعث ایجاد برجستگی استخوانی در قسمت داخلی پا توسط پایه شست پا می‌شود.
بونیون ممکن است به تغییراتی در نحوه قراردادن وزن روی پای خود در هنگام ایستادن یا حرکت منجر شود. این تغییرات ممکن است باعث درد در ناحیه زیر پا یا سوزش و همچنین قرمزی، تورم یا بی‌حسی در پا شود. درد می‌تواند هنگام پوشیدن کفش، به‌ویژه در انگشتان شست و دوم پا بدتر شود.
7. آتروفی پد پاشنه: دکتر کف پا معتقد است زمانی که پد محافظ در پایین پاشنه پا شروع به کوچک شدن یا آتروفی می‌کند، این وضعیت رخ می‌دهد. در نتیجه، استخوان پاشنه فرد ممکن است هنگام راه‌رفتن بیشتر با زمین برخورد کند. آتروفی پد پاشنه می‌تواند منجر به درد، سوزش و ایجاد پینه در پاشنه پا شود، جایی که فرد معمولاً درد را احساس می‌کند.
8. آرتریت: استئوآرتریت می‌تواند باعث بدتر شدن بالشتک محافظ در استخوان‌های پا شود و منجر به سفتی در انگشتان پا، پاشنه‌ها و پاها شود. آرتریت روماتوئید یک اختلال خودایمنی است که غضروف، رباط‌ها و تاندون‌های پا را از بین می‌برد. این آسیب می‌تواند علائمی مانند درد، تورم، گرما و قرمزی ایجاد کند. آرتروز می‌تواند قسمت‌های مختلف پا از جمله انگشتان پا، مچ پا، توپ‌های پا و پاشنه را درگیر کند.
9. خار پاشنه: درد پاشنه پا، تورم و قرمزی از علائم رشد غیرطبیعی استخوان یا خارپاشنه هستند. معمولاً زمانی که فرد در حال انجام انواع فعالیت‌های بدنی ازجمله راه‌رفتن، دویدن یا ... است، دچار درد پاشنه می‌شود. به گفتة دکتر کف پا برخی از افراد درنتیجة التهاب زیر پای درمان نشده، به خار پاشنه مبتلا می‌شوند.
10. رگ‌به‌رگ شدن: این آسیب‌ها زمانی اتفاق می‌افتند که فرد رباط‌های پای خود را کشیده یا پاره کند. رباط‌ها نوارهای ضخیم و فیبری از بافت هستند که دو استخوان را به هم متصل می‌کنند. درد در ناحیه زیر پا می‌تواند به دلیل رگ‌به‌رگ شدن در قسمت میانی پا باشد. پزشکان پیچ‌خوردگی‌ها را بر اساس شدت به سه گروه زیر تقسیم می‌کنند:
درجه ۱: آسیب نسبتاً خفیف است که شامل کشش یا پارگی میکروسکوپی رباط است.
درجه ۲: آسیب متوسط است که شامل کشش شدید یا پارگی جزئی رباط است.
درجه ۳: آسیب شدید است و رباط کاملاً پاره شده است. پا ممکن است ناپایدار باشد و قادر به تحمل وزن نباشد.
11. آسیب Lisfranc : آسیب لیسفرانک به پارگی رباط یا شکستگی استخوان در قسمت میانی پا اشاره دارد. این آسیب‌ها شدیدتر از یک پیچ‌خوردگی ساده هستند و نیاز به درمان تخصصی توسط دکتر کف پا دارند. معمولاً آسیب‌های Lisfranc با یک چرخش یا سقوط ساده رخ می‌دهد. آنها اغلب زمانی اتفاق می‌افتند که پا در حالت خمیده به سمت پایین قرار می‌گیرد.
برخی از علائم بالقوه آسیب Lisfranc عبارت‌اند از:
♦ درد و تورم در بالای پا
♦ کبودی در هر دو قسمت بالا و پایین پا
♦ دردی که هنگام ایستادن، راه‌رفتن یا تلاش برای فشار دادن پا بدتر می‌شود
سرطان کف پا یا تومورهای استخوانی در اثر رشد غیرطبیعی سلول‌ها ایجاد می‌شوند. به دو دستة خوش‌خیم یا غیر سرطانی و بدخیم یا سرطانی تقسیم می‌شوند. اگرچه نادر است، اما تومورهای استخوانی می‌توانند در پا و مچ پا ایجاد شوند.
آنها در ۷۵ تا ۸۵ درصد موارد خوش‌خیم و در ۱۵ تا ۲۵ درصد بدخیم هستند. استخوانی که بیشتر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد استخوان پاشنه است و پس از آن استخوان‌های متاتارس و فالانژال قرار دارند. سرطان کف پا می‌تواند اولیه (منشأ آنها از استخوان) یا ثانویه (منشأ آن در قسمت دیگری از بدن) باشد.
علائم تومور استخوان یا سرطان کف پا ممکن است شامل موارد زیر باشد:
♦ شکستگی ناشی از آسیب جزئی
♦ درد استخوان، اغلب در شب
♦ گاهی توده یا تورم در ناحیه ایجاد می‌شود
سرطان کف پا ابتدا با اشعه ایکس تشخیص داده می‌شود. ممکن است برای ارزیابی دقیق‌تر تومور از روش‌های تصویربرداری پیشرفته استفاده شود. برداشتن تومور با جراحی توسط جراح یا دکتر کف پا ممکن است برای تشخیص قطعی موردنیاز باشد.
برای بسیاری از رایج ترین بیماریهای کف پای کودکان مانند زگیل‌های زیر پا و پای ورزشکاران، می‌توان با مراجعه به یک پزشک فوق تخصص کف پا کودکان، این مشکلات را با استفاده از روش‌های غیر جراحی درمان کرد.
در مورد زگیل زیر پا، استفاده از اسید سالیسیلیک یا کانتاریدین به طور مستقیم روی زگیل می‌تواند به حذف آنها کمک کند. پای ورزشکار معمولاً به کرم ضدقارچی که دو بار در روز به مدت هفت روز روی بثورات قرار داده می‌شود، پاسخ می‌دهد.
صافی زیر پای انعطاف‌پذیر، یکی دیگر از بیماریهای شایع پای کودکان در خردسالی است که باعث درد و گرفتگی می‌شود. ارتزهای سفارشی که به‌صورت سفارشی روی پای کودک توسط فوق تخصص کف پا کودکان قالب‌گیری می‌شوند، می‌توانند به کاهش علائم بیماری کمک کنند.
سایر ناهنجاری‌های ساختاری مادرزادی مانند قوس زیر پا نیز می‌توانند با ارتزهای سفارشی بهبود یابند. دکتر فوق تخصص کف پا کودکان، جراحی را معمولاً تنها در صورت تداوم علائم در نظر گرفته می‌گیرد.
آسیب‌هایی که بر صفحه رشد تأثیر می‌گذارد را می‌توان با استفاده از دست‌کاری یا جراحی درمان کرد. همان‌طور که دکتر کف پا بیان می‌کند رگ‌به‌رگ شدن یک بزرگسال، ممکن است یک شکستگی در کودکی باشد که هنوز درحال‌رشد است.
شکستگی‌های صفحه رشد باید توسط پزشک فوق تخصص کف پا کودکان تنظیم شوند تا استخوان‌ها و مفاصل به موقعیت صحیح بازگردند. زمانی که استخوان‌ها تغییر مکان دادند، روی مچ پا را گچ می‌گیرند. اگر شکستگی شدید باشد، معمولاً برای ترمیم مجدد استخوان‌ها و اطمینان از ترمیم مستقیم آنها به جراحی نیاز است.
افرادی که هریک از علائم زیر را تجربه می‌کنند باید به دنبال درمان فوری توسط دکتر کف پا باشند:
♦ زخم باز روی پا
♦ خروج چرک از پا
♦ ناتوانی در راه‌رفتن یا وزن دادن به پا
همچنین فردی که دچار هریک از علائم زیر است، باید با یک دکتر کف پا قرار ملاقات بگذارد:
♦ درد شدید یا مداوم که انجام فعالیت‌های روزانه را دشوار می‌کند
♦ کبودی یا تورم قابل‌مشاهده که ۲ تا ۵ روز پس از آسیب پا بهبود نمی‌یابد
♦ احساس سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی یا سوزش، به‌خصوص در قسمت پایین پا
♦ درد شدید هنگام راه‌رفتن
♦ تغییر شکل قابل‌مشاهده در پا
♦ یک بیماری زمینه‌ای که می‌تواند پا را تحت‌تأثیر قرار دهد، مانند دیابت یا آرتریت
درد پاشنه می‌تواند در توانایی شما برای دورزدن، کارکردن، ورزش و انجام کارهای روزانه اختلال ایجاد کند. وقتی حرکت کردن برایتان دردناک باشد، کم‌تحرک می‌شوید. با ادامه یافتن این سبک زندگی غیرفعال، دچار افزایش وزن خواهید شد. همچنین می‌تواند باعث افسردگی شما شود زیرا قادر به انجام کارهای موردعلاقه خود نیستید.
دکتر کف پا می‌تواند تعیین کند که چه چیزی باعث درد می‌شود. او همچنین می‌تواند تمرینات کششی را به شما نشان دهد و در صورت نیاز ارتز و سایر روش‌ها را توصیه کند. درمان‌ها بر کاهش درد و التهاب، بهبود انعطاف‌پذیری پا و به‌حداقل‌رساندن استرس و فشار روی پاشنه تمرکز دارند.
بسیاری از مردم سعی می‌کنند درد زیر پا را نادیده بگیرند و به فعالیت‌هایی ادامه دهند که مشکل را بدتر می‌کند. اما ضروری است که به دکتر کف پا مراجعه کنید تا مشکل شما درمان شود. در غیر این صورت، ممکن است دچار درد مزمن و عوارض جدی‌تر شوید که شما را برای مدت طولانی در حاشیه قرار دهد.
هرگونه درد یا تورم غیرطبیعی پا باید توسط دکتر کف پا بررسی و تعیین علت شود. علائم اولیه برخی از بیماریها در پا ظاهر می‌شوند. برای کمک به جلوگیری از سندرم «کاش زودتر آمده بودم»، هر درد پا را دلیل کافی برای مراجعه به پزشک در نظر بگیرید.
تعیین منشأ عضلانی یا اسکلتی درد - و همچنین زمان آن - به تصمیم‌گیری در مورد درمان کمک می‌کند. هر چه مدت‌زمان طولانی‌تری فاشیای زیر پا درمان نشود، روند بهبودی بیشتر طول می‌کشد و ممکن است عوارض احتمالی بیشتری ایجاد شود.
به‌مرورزمان، با نادیده گرفتن درد زیر پا و درد پاشنه پا ممکن است دچار درد غیرمنتظره لگن، کمر و زانو شوید. قوس‌های پا با تاندون‌ها، رباط‌ها و ماهیچه‌ها در قسمت پایین بدن کار می‌کنند.
با در خطر قرارگرفتن فاسیای زیر پا، سایر ماهیچه‌ها، رباط‌ها و تاندون‌ها باید برای جبران، سخت‌تر کار کنند. در نهایت این آبشار استفاده بیش از حد می‌تواند منجر به درد در خارج از قوس شود.
اگر متوجه تغییرات ناگهانی در قسمت پاهای خود شدید، حتی اگر فکر می‌کنید مشکل شما جزئی است، به دکتر کف پا مراجعه کنید.
مهم‌ترین عوامل خطر احتمالی برای بیماریهای کف پا عبارت‌اند از:
♦ پیری طبیعی
♦ عوامل ژنتیکی که بر شکل پا تأثیر می‌گذارد
♦ پوشیدن کفش‌های تنگ
♦ ورزش بیش از حد یا تأثیر زیاد
♦ داشتن اضافه‌وزن یا چاقی
♦ آسیب به مچ پا یا ساق پا
♦ پوشیدن کفش پاشنه‌دار
♦ شرایط مزمن، مانند آرتریت یا دیابت
مشکلات زیر پا بر اساس تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی شما تشخیص داده می‌شود. در طول معاینه، پزشک نواحی حساس در پای شما را بررسی می‌کند. محل درد، خود می‌تواند به تعیین علت آن کمک کند.
تست‌های تصویربرداری
معمولاً نیاز به هیچ آزمایشی نیست. ممکن است دکتر کف پا برای اطمینان از اینکه مشکل دیگری مانند شکستگی استرسی باعث درد شما نمی‌شود، عکس‌برداری با اشعه ایکس یا MRI را پیشنهاد کند. استفاده از سونوگرافی و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی برای موارد سرکش یا برای رد سایر پاتولوژی‌های پاشنه پا در نظر گرفته شده است.
درمان‌های محافظه‌کارانه به کاهش درد ناتوان‌کننده کمک می‌کند. در ابتدا، پزشک درمان‌های تحت هدایت بیمار شامل استراحت، اصلاح فعالیت، ماساژ یخ و تکنیک‌های کششی را می‌توان برای چند هفته امتحان می‌کند. اگر بهبودی حاصل نشد با روش‌های زیر درمان را ادامه می‌دهد:
داروها: مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم می‌توانند درد و التهاب زیر پا را کاهش دهند.
فیزیوتراپی یا استفاده از دستگاه‌های خاص ممکن است علائم را تسکین دهد. یک فیزیوتراپ می‌تواند تمریناتی را برای کشش فاسیای زیر پا و تاندون آشیل و تقویت عضلات ساق پا به شما نشان دهد. یک درمانگر همچنین ممکن است به شما یاد دهد که از نوارهای ورزشی برای حمایت از زیر پای خود استفاده کنید.
آتل‌های شب: فیزیوتراپ یا دکتر کف پا ممکن است به شما توصیه کند که از آتلی استفاده کنید که فاسیای زیر پا و تاندون آشیل را در طول شب در یک موقعیت بلند نگه می‌دارد تا باعث افزایش کشش در هنگام خواب شود.
ارتز: پزشک ممکن است برای توزیع یکنواخت‌تر فشار روی پاهای شما، تکیه‌گاه‌های قوس‌دار (ارتز) را برای شما تجویز کند.
کفش پیاده‌روی یا عصا: ممکن است دکتر کف پا، یکی از این موارد را برای مدت کوتاهی توصیه کند تا شما را از حرکت‌دادن پایتان باز دارد یا از قراردادن وزن کامل روی پایتان جلوگیری کند.
اگر اقدامات محافظه‌کارانه‌تر بعد از چند ماه مؤثر نبود، دکتر کف پا ممکن است روش‌های زیر را توصیه کند:
- تزریقات: تزریق داروی استروئیدی در ناحیه حساس می‌تواند باعث تسکین موقت درد شود. تزریق‌های متعدد به دلیل اینکه می‌توانند فاسیای زیر پا را ضعیف کرده و احتمالاً باعث پارگی آن شوند، توصیه نمی‌شود. پلاسمای غنی از پلاکت که از خون خود شما به دست می‌آید را می‌توان به ناحیه حساس تزریق کرد تا بهبود بافت را بهبود بخشد.
- درمان با امواج شوک برون بدنی: دکتر کف پا با هدایت امواج صوتی به سمت ناحیه درد پاشنه، باعث تحریک آن برای بهبودی می‌شود. این برای فاشیای زیر پا مزمن است که به درمان‌های محافظه‌کارانه‌تر پاسخ نداده است. برخی از مطالعات نتایج امیدوارکننده‌ای را نشان می‌دهند، اگرچه این درمان به طور مداوم مؤثر نبوده است.
- ترمیم بافت اولتراسونیک: این فناوری کم تهاجمی از تصویربرداری اولتراسوند برای هدایت یک کاوشگر سوزنی به داخل بافت آسیب‌دیده فاسیای زیر پا استفاده می‌کند. سپس نوک پروب به‌سرعت می‌لرزد تا بافت آسیب‌دیده را که به بیرون ساکشن می‌شود، تجزیه کند.
- عمل جراحي: به‌طورکلی جراحی، تنها زمانی یک گزینه است که درد شدید باشد و سایر درمان‌ها ناموفق باشند. به ندرت اتفاق می‌افتد که افراد به جراحی برای جداکردن فاسیای زیر پا از استخوان پاشنه نیاز داشته باشند. دکتر کف پا می‌تواند آن را به‌صورت یک روش باز یا از طریق یک برش کوچک با بی‌حسی موضعی انجام داد.
دلایل متعددی برای درد در ناحیه زیر پا وجود دارد. ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد. معمولاً در حین انجام فعالیت‌های بدنی که فشار بیشتری بر زیر پا وارد می‌شود، درد شدت می‌یابد.
گاهی اوقات، یک آسیب شدید، مانند شکستگی استخوان یا درد پارگی رباط، ممکن است باعث درد در ناحیه زیر پا شود. این آسیب‌ها نیاز به تشخیص و درمان فوری پزشکی دارند تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود. افراد در صورت احساس درد شدید، مداوم یا بدتر در پای خود باید به دکتر کف پا مراجعه کنند.
در هنگام بروز درد زیر پا با مراجعه به‌موقع به پزشکان حاذق و مجرب مجموعة ما می‌توانید از طریق درمان سریع و مداوم، از آسیب بیشتر و عوارض ناگوار جلوگیری کنید.
در مقاله حاضر تلاش کردیم به مواردی چون ، بیماریهای کف پا و ضرورت مراجعه به فوق تخصص کف پا کودکان برای شناسایی و درمان بیماریهای کف پا در کودکان بپردازیم.