چرا پاشنه پا درد می‌گیرد و بی‌حس می‌شود؟
درد و بی‌حسی پاشنه پا، ترکیبی از علائمی است که می‌تواند به‌سادگی ناشی از فشار طولانی‌مدت روی پا یا نشانه‌ای جدی از یک اختلال عصبی یا التهابی باشد. این علائم ممکن است ناگهانی شروع شوند یا به‌تدریج شدت گیرند؛ در هر دو حالت، بررسی علت دقیق آنها ضروری است. گاهی تنها یک خار پاشنه یا کشیدگی عضلات کف پا عامل ماجراست، اما در برخی بیماران، مشکلاتی مانند فشردگی عصب تیبیال خلفی (نوروپاتی تونل تارسال) یا درگیری‌های کمری نیز می‌توانند این علائم را ایجاد کنند. تمایز میان دلایل ساده و موارد جدی، بدون ارزیابی تخصصی ممکن نیست. اگر شما هم با این مشکل روبرو شده‌اید و نمی‌دانید به چه متخصصی مراجعه کنید، بهتر است از دکتر فوق تخصص درد پاشنه کمک بگیرید تا از آسیب‌های بیشتر پیشگیری شود. در این مقاله، دلایل شایع و هشداردهنده این علائم را مرور می‌کنیم.
آنچه در ادامه میخوانید:
درد و بی حسی در پاشنه پا می‌تواند مشکلی رایج و آزاردهنده باشد. این علایم می‌توانند از عوامل مختلفی ناشی شوند که ممکن است شامل التهاب، فشار عصبی، آسیب عضلانی، عوامل عفونی و موارد دیگر باشد. درک این عوامل می‌تواند به تشخیص صحیح و درمان مناسب کمک کند. با توجه به تنوع علل ممکن، در صورت بروز درد و بی حسی پاشنه پا، مراجعه به پزشک تخصصی مانند پزشک عمومی یا متخصص ارتوپدی توصیه می‌شود. در ادامه به علت درد و بی‌حسی پاشنه ی پا اشاره کرده‌ایم:
التهاب پلانتار فاشیاتیس:
یک علت درد و بی حسی پاشنه پا التهاب پلانتار فاشیاتیس است. در این حالت، بافت پشت پاشنه پا به نام پلانتار فاشیا التهاب می‌کند که باعث درد و سفتی در منطقه پاشنه پا می‌شود. علل احتمالی شامل فشار زیاد بر پاشنه پا، تغییرات در قوس پا، تروما و آسیب به پاشنه پا و فعالیت‌های ورزشی زیاد می‌شوند.
سندرم تونل تارسال:
در این حالت، عصب تارس که از قسمت پشتی پا گذر می‌کند، تحت فشار قرار می‌گیرد و می‌تواند علت درد و بی حسی پاشنه پا باشد. علل احتمالی شامل تورم و التهاب عصب تارس، فشار طولانی مدت بر عصب، آسیب نخاعی و علائم بیماری‌های مزمن مانند دیابت می‌شوند.
نوروپاتی محیطی:
این عبارت به معنای آسیب به عصب‌های پیرامون پا است که می‌تواند به درد و بی حسی پاشنه پا منجر شود. علل احتمالی شامل دیابت، عوامل عفونی، عوامل توکسین مانند مصرف الکل و مواد مخدر، بیماری‌های خود ایمنی مانند التهاب مزمن، نقص‌های تغذیه و آسیب عصبی می‌شوند.
فشار عصبی:
فشار طولانی مدت بر روی عصب‌های پا می‌تواند باعث درد و بی حسی پاشنه پا شود. این فشار می‌تواند ناشی از فشار زیاد بر پاشنه پا، تورم، تومورهای عصبی، آسیب قرص میانی دیسک‌ها و سایر عوامل موضعی یا سیستمیک باشد.
آسیب استخوان پاشنه پا:
در برخی موارد، شکست و آسیب به استخوان پاشنه می‌تواند علت گزگز و درد پاشنه پا در این ناحیه باشد. علل احتمالی شامل تروما، فشار زیاد بر پا، شرایط ضعیف سازی استخوان و عوارض برخی بیماری‌ها مانند دیابت است.
فشار زیاد بر عروق و عصب‌ها:
فشار زیاد بر عروق و عصب‌های پا می‌تواند باعث درد و بی حسی پاشنه پا شود. این فشار می‌تواند ناشی از عواملی مانند تورم، آسیب، فشار طولانی مدت بر پاشنه پا، سندرم‌های تنگی عروقی و عوامل سیستمیک باشد.
فشار زیاد بر عضلات و بافت‌های نرم:
استفاده بیش از حد از پاها، راه رفتن بر روی سطوح سخت، فعالیت‌های ورزشی شدید و همچنین سبک زندگی نامناسب می‌تواند باعث فشار زیاد بر عضلات و بافت‌های نرم پاشنه پا شود و درد و بی حسی را ایجاد کند.
عوارض دیابت:
بیماری دیابت می‌تواند عوارضی مانند دیابت نوع 2 و عوارض عصبی دیابتی از جمله درد و بی حسی پاشنه پا را ایجاد کند. این عوارض ناشی از آسیب به عروق و عصب‌های پا به دلیل قند بالا در خون هستند.
عوامل عفونی:
برخی عفونت‌ها می‌توانند به عنوان علت گزگز و درد پاشنه پا عمل کنند. عفونت‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی ، عفونت پاشنه و عفونت‌های عصبی در این بخش از بدن می‌توانند علت گزگز و درد پاشنه پا باشند.
عوامل توکسینی:
استفاده از مواد مخدر، مصرف الکل بیش از حد و مواد سمی می‌توانند به عنوان علت گزگز و درد پاشنه پا عمل کنند. این عوامل می‌توانند عصب‌های پا را تحت تاثیر قرار داده و عوارضی مانند درد و بی حسی را ایجاد کنند.
عوامل تغذیه‌ای:
نقص‌های تغذیه، عوامل سمی در مواد غذایی و نقص ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌توانند به عنوان علت بی حسی پاشنه ی پا عمل کنند. این نقص‌ها می‌توانند به آسیب عصبی و عروقی پاها منجر شوند.
برای درمان درد و بی‌حسی پاشنه پا، روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانند به کاهش علائم شما کمک کنند. درمان درد و بی‌حسی در پاشنه پا بستگی به علت اصلی مشکل دارد. در ادامه به برخی از روش‌های درمانی معمول برای درد و بی‌حسی در پاشنه پا اشاره خواهیم کرد. اما قبل از هر چیز، توصیه می‌شود که با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا علت دقیق را تشخیص دهد و برنامه درمانی مناسب را برای شما تعیین کند.
1. تغییر رفتاری:
-
استفاده از کفش مناسب: انتخاب کفش با کفی طبی و فضای کافی برای انگشتان پا می‌تواند در کاهش درد و بی‌حسی پاشنه پا مفید باشد. همچنین، استفاده از کفش‌های ویژه باضربه‌گیرهای نرم نیز توصیه می‌شود.
-
استفاده از وسایل کمکی: استفاده از کفش‌های ارتوپدیک می‌تواند به توازن بهتر پا کمک کند.
2. فیزیوتراپی و تمرینات استرچینگ:
-
تمرینات تعادل و استقامت: تمریناتی مانند ، ایستادن بر روی یک پا و تمرینات تعادل می‌توانند عضلات پا را تقویت کرده و در کاهش درد و بی‌حسی پاشنه پا موثر باشند. فیزیوتراپ با توجه به علت گزگز و درد پاشنه پا شما تلاش می‌کند تمرینات مناسبی را برای شما تدوین کند.
-
تمرینات استرچینگ: تمرینات استرچینگ عضلات پا و آرنج می‌توانند از تنش عضلاتی که ممکن است درد و بی‌حسی را تشدید کنند، بکاهند.
-
ماساژ: ماساژ با استفاده از روش‌های مناسب می‌تواند به کاهش التهاب، تسکین درد و بهبود عملکرد عصبی پا کمک کند.
3. داروها و درمان‌های دارویی:
-
ضد التهاب‌ها: داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند در کاهش درد و التهاب پاشنه پا موثر باشند.
-
آنتی‌دپرسانت‌ها: برخی داروها مانند آمی تریپتیلین و دولوکستین، که اصولا برای درمان افرادی که درد عصبی دارند تجویز می‌شوند، می‌توانند در کاهش درد و بی‌حسی پا مفید باشند.
-
داروهای ضد صرع: برخی از داروهای ضد صرع مانند گاباپنتین و پره گابالین نیز ممکن است در کنترل درد و بی‌حسی عصبی مرتبط با پاشنه پا موثر باشند.
روش های درمان درد پاشنه پا در خانه
درمان درد پاشنه پا در خانه ممکن است به تسکین درد شما کمک کنند. البته، قبل از انجام هر روش درمانی خانگی، توصیه می‌شود با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید تا درمان مناسب برای شما تعیین شود. مهم است که در صورت عدم تسکین درد یا شدیدتر شدن علائم، به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب تعیین شود. در ادامه، روش‌های درمان درد پاشنه پا در خانه را ذکر می‌کنیم:
1. استفاده از یخ:
قرار دادن یک بسته یخ یا کیسه بسته شده حاوی یخ در قسمت دردناک پاشنه پا به مدت 15 تا 20 دقیقه. این‌کار را چندین بار در روز انجام دهید. این روش می‌تواند التهاب را کاهش داده و درد را تسکین دهد.
2. استراحت:
فرقی ندارد علت گزگز و درد پاشنه پا شما چه باشد. در هر صورت استراحت و اجتناب از فعالیت‌هایی که ممکن است باعث تحریک و تشدید درد پاشنه پا شود، مانند پیاده‌روی طولانی یا ورزش‌های شدید روند بهبود شما را تسریع می‌کند.
3. تمرینات استرچینگ:
انجام تمرینات استرچینگ عضلات پا قبل از شروع فعالیت‌های روزانه، مانند خم کردن پا به طرف بالا و نگه داشتن آن در زاویه 90 درجه برای 30 ثانیه، می‌تواند عضلات را آماده فعالیت کند و درد را کاهش دهد.
4. استفاده از ضربه‌گیرها یا پشتیبان‌های کف پا:
استفاده از ضربه‌گیرها یا پشتیبان‌های کف‌پا درون کفش‌ها می‌تواند به پشتیبانی و کاهش فشار بر روی پاشنه کمک کند و درد را کاهش دهد.
5. ماساژ:
ماساژ ملایم با استفاده از روغن گیاهی مانند روغن نارگیل یا روغن زیتون می‌تواند به کاهش درد و ریلکس کردن عضلات ورم پاشنه پا کمک کند.
برای پیشگیری از درد پاشنه پا، می‌توانید اقداماتی انجام دهید که به حفظ سلامتی پاها و کاهش فشار و تنش بر روی پاها کمک کنند. مراقبت و پیشگیری منظم از پاها می‌تواند به کاهش درد پاشنه پا کمک کند. در صورت بروز هرگونه درد مزمن یا مشکل پا، مراجعه به پزشک متخصص توصیه می‌شود. علت گزگز و درد پاشنه پا همانطور که گفتیم متفاوت است ولی چند راهکار ساده برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری وجود دارد که در ادامه، تعدادی از آنها را برای شما ذکر می‌کنیم:
کنترل وزن:
اگراضافه وزن دارید، تلاش کنید وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید. وزن اضافه می‌تواند فشار اضافی بر روی پاها ایجاد کند و باعث درد پاشنه پا شود.
استفاده از فوم رولر یا توپ ماساژ:
با استفاده از فوم رولر یا توپ ماساژ، می‌توانید عضلات پا را ماساژ داده و تنش و فشار را کاهش دهید.
انتخاب سطح مناسب سطح فعالیت:
اگر ورزشی را انجام می‌دهید، از سطح فعالیتی که مناسب برای شماست شروع کنید و از فشار و تنش زیاد بر روی پاها پرهیز کنید.
استراحت و استراحت کافی:
به بدن خود استراحت کافی بدهید و در صورت احساس خستگی یا درد، استراحت کنید تا بهبود یابید.
تشخیص بی‌حسی کف پا ممکن است نیازمند ارزیابی توسط پزشک یا متخصص مربوطه باشد. توصیه می‌شود با متخصص توانبخشی، پزشک عمومی یا پزشک دیابتی در مورد اینکه کدام تست مناسب برای شما است مشورت کنید و ارزیابی تخصصی و دقیقی از وضعیت علت بی حسی پاشنه ی پا خود داشته باشید. در زیر، چند روش تشخیصی رایج برای بررسی بی‌حسی کف پا آورده شده است:
تست مونوفیلامنت:
در این تست، پزشک از یک الیاف نرم و نازک به نام مونوفیلامنت استفاده می‌کند. این الیاف را روی محلول پاشیده یا بر روی نقاط مختلف کف پا قرار می‌دهد و سپس با لمس آرام الیاف، شما باید احساس آن را که به صورت یک لمس نرم و خمیده است، متوجه شوید. اگر قادر به احساس این لمس نرم نیستید، ممکن است بی‌حسی در کف پا داشته باشید.
تست تونی:
یکی از روش‌های تشخیص علت گزگز و درد پاشنه پا تست تونی است. در این تست، پزشک از یک وسیله خاص به نام تونی استفاده می‌کند. این وسیله بر روی پوست کف پا فشار می‌آورد و شما باید احساس این فشار را متوجه شوید. اگر قادر به احساس فشار نیستید یا احساس آن ضعیف است، ممکن است بی‌حسی در کف پا داشته باشید.
تست مومی:
در این تست، پزشک از یک قلم موم استفاده می‌کند. قلم موم را روی نقاط مختلف کف پا می‌آورد و شما باید احساس ذوب شدن و گرم شدن موم را متوجه شوید. اگر قادر به احساس این تغییرات حرارتی نیستید، ممکن است بی‌حسی در کف پا داشته باشید.
بی‌حسی کف پا ممکن است نشانه یک مشکل جدی باشد و نیاز به بررسی و درمان داشته باشد. کف پا بی‌حسی به معنای کاهش یا از دست رفتن حساسیت در این منطقه است و ممکن است از علت‌های مختلفی ناشی شود. بی‌حسی کف پا می‌تواند خطرات جدی را ایجاد کند، زیرا شما ممکن است بدون احساس درد یا آسیب، زخم‌ها یا تغییرات در پوست پا را نادیده بگیرید. این می‌تواند منجر به عفونت‌ها و تشدید مشکلات موجود شود. بنابراین، اگر بی‌حسی کف پا دارید یا تغییرات در حساسیت پا توجه می‌کنید، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند تشخیص صحیح را بررسی کند و در صورت لزوم برنامه درمانی مناسب را تعیین کند. برخی از علل شایع بی‌حسی کف پا عبارتند از:
عوامل عصبی:
مشکلات عصبی مانند عصب‌های فشرده شده، عصب‌های متضرر از آسیب، عفونت عصبی یا بیماری‌های عصبی مانند دیابت می‌توانند منجر به بی‌حسی کف پا شوند.
عوامل عروقی:
عوارض عروقی مانند آترواسکلروز، لوپوس عروقی و مشکلات دیگر می‌توانند باعث کاهش جریان خون و بی‌حسی کف پا شوند.
عوامل التهابی:
بیماری‌های التهابی مانند التهاب عصبی، التهاب عضلات و عوامل التهابی دیگر می‌توانند عصب‌ها را تحت تاثیر قرار داده و به بی‌حسی کف پا منجر شوند.
عوامل دیابتی:
دیابت می‌تواند به طور مستقیم عصب‌ها را تحت تاثیر قرار داده و به بی‌حسی کف پا منجر شود. این مشکل، به عنوان نوروپاتی دیابتی شناخته می‌شود و می‌تواند خطرات جدی نظیر زخم‌ها و عفونت‌ها را افزایش دهد.
در برخی موارد، علت گزگز و درد پاشنه پا ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی تر باشد. همچنین، در صورتی که درد پاشنه پا تاثیر بر فعالیت‌های روزمره‌تان داشته باشد و بهبود نیافته باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند با بررسی دقیق و تشخیص صحیح، درمان مناسب را برای شما تعیین کند. همچنین، در صورتی که درد پاشنه پا تاثیر بر فعالیت‌های روزمره‌تان داشته باشد و بهبود نیافته باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند با بررسی دقیق و تشخیص صحیح، درمان مناسب را برای شما تعیین کند. در زیر، مواردی را آورده‌ام که در صورت بروز آنها، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید:
درد شدید:
اگر درد شما شدید است و برای مدت زمان طولانی ادامه دارد و با استفاده از روش‌های خانگی بهبود نمی‌یابد، باید به پزشک مراجعه کنید.
تورم شدید:
اگر پاشنه پا شما تورم شده است و این تورم همراه با درد و استفراغ است، باید به پزشک مراجعه کنید.
قرمزی، گرمی و علائم التهابی:
اگر پاشنه پا قرمز شده و داغ است و همراه با علائم التهابی مانند تورم، درد شدید و صحبت کردن دردناک است، باید به پزشک مراجعه کنید.
محدودیت حرکت:
اگر درد پاشنه پا باعث محدودیت حرکت و کاهش فعالیت‌های روزانه شما می‌شود، باید به پزشک مراجعه کنید.
آسیب جدی:
اگر در پاشنه پا سابقه ضربه، سقوط یا آسیب دیگری وجود دارد و درد و مشکلات پایدار است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
تغییرات در پوست:
اگر تغییراتی مانند ترک‌ها، زخم‌ها، قرمزی غیرمعمول یا تغییر رنگ پوست پاشنه در محل درد مشاهده می‌شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
۱۲ علت درد و بی‌حسی پاشنه پا
-
التهاب فاشیای کف پا (Plantar Fasciitis): شایع‌ترین علت درد پاشنه، به‌ویژه در صبح‌ها.
-
خار پاشنه: رشد غیرطبیعی استخوان در زیر پاشنه، معمولاً با التهاب فاشیا همراه است.
-
سندرم تونل تارسال (Tarsal Tunnel Syndrome): فشردگی عصب در ناحیه مچ پا که منجر به بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن پاشنه می‌شود.
-
آسیب به عصب سیاتیک: فشار بر ریشه‌های عصبی در ستون فقرات کمری ممکن است بی‌حسی یا درد در پا ایجاد کند.
-
بورسیت پاشنه: التهاب کیسه‌های پر از مایع در اطراف پاشنه که می‌تواند دردناک باشد.
-
شکستگی استرسی پاشنه: در اثر فعالیت شدید یا پرش‌های مکرر.
-
آشیل تاندینوپاتی (التهاب تاندون آشیل): درد در پشت پاشنه، معمولاً با سفتی صبحگاهی همراه است.
-
فشار طولانی‌مدت بر پا: ایستادن یا راه‌رفتن طولانی‌مدت روی سطوح سخت.
-
چاقی یا اضافه وزن: فشار بیشتر بر ساختارهای پاشنه.
-
کفش نامناسب: استفاده از کفش‌های پاشنه بلند یا بدون حمایت مناسب.
-
دیابت: ممکن است باعث نوروپاتی محیطی شود و بی‌حسی در پا ایجاد کند.
-
آرتریت روماتوئید یا نقرس: التهاب مزمن مفاصل که می‌تواند پاشنه را درگیر کند.
روش‌های درمانی درد و بی‌حسی پاشنه پا
-
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن.
-
فیزیوتراپی: تمرینات کششی برای تاندون‌ها و عضلات پا.
-
ارتز یا کفی طبی: برای توزیع فشار مناسب روی پا.
-
تزریق کورتون: در موارد مقاوم به درمان‌های معمول.
-
داروهای تقویت اعصاب: در صورت بی‌حسی ناشی از نوروپاتی.
-
درمان جراحی: تنها در صورت عدم پاسخ به درمان‌های دیگر.
روش‌های درمان درد پاشنه پا در خانه
-
استراحت دادن به پا و اجتناب از فعالیت‌هایی که درد را تشدید می‌کنند.
-
استفاده از یخ روی پاشنه به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه، چند بار در روز.
-
انجام حرکات کششی برای فاشیای کف پا و تاندون آشیل.
-
استفاده از کفش راحت و مناسب با پشتیبانی خوب.
-
بالا بردن پاها برای کاهش التهاب.
-
ماساژ کف پا با توپ تنیس یا بطری آب سرد.
روش‌های پیشگیری از درد پاشنه پا
-
پوشیدن کفش مناسب با قوس استاندارد و پاشنه نرم
-
گرم‌کردن قبل از ورزش و کشش پس از آن
-
حفظ وزن بدن در محدوده سالم
-
اجتناب از راه‌رفتن طولانی‌مدت روی سطوح سخت
-
تغییر مکرر کفش‌های فرسوده
-
استفاده از کفی‌های طبی در صورت وجود صافی کف پا یا قوس زیاد
چگونگی تشخیص بی‌حسی کف پا
-
معاینه فیزیکی: بررسی رفلکس‌ها، قدرت عضلات و حساسیت به لمس
-
الکترومایوگرافی (EMG): بررسی عملکرد عصبی و عضلانی
-
تصویربرداری (MRI یا CT): برای تشخیص آسیب‌های نخاعی یا فشردگی عصب
-
آزمایش خون: بررسی دیابت یا اختلالات متابولیک
آیا بی‌حسی کف پا یک مشکل جدی است؟
بی‌حسی موقتی ممکن است ناشی از فشار روی عصب باشد، اما اگر:
-
با درد، ضعف یا تغییر در راه‌رفتن همراه است
-
ادامه‌دار یا بدتر شونده است
-
روی فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد
ممکن است نشانه‌ای از نوروپاتی یا آسیب عصبی جدی‌تر باشد و نیاز به بررسی پزشکی دارد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
-
درد یا بی‌حسی بیش از چند روز ادامه دارد
-
درد شبانه یا شدید دارید
-
بی‌حسی با ضعف یا افتادگی پا همراه است
-
سابقه دیابت یا بیماری‌های عصبی دارید
-
درد یا بی‌حسی فعالیت‌های روزمره را مختل کرده است
سخن پایانی
علت درد و بی‌حسی پاشنه پا ممکن است از یک مشکل ساده مکانیکی تا یک بیماری جدی عصبی متغیر باشد. برخی از شایع‌ترین دلایل شامل خار پاشنه، التهاب فاسیای کف پا، فشردگی عصب تیبیال در ناحیه مچ، یا حتی مشکلات در ستون فقرات کمری هستند که می‌توانند به اعصاب مربوط به پاشنه فشار وارد کرده و باعث درد و بی‌حسی شوند. همچنین پوشیدن کفش‌های نامناسب، ایستادن‌های طولانی‌مدت و اضافه وزن نیز عوامل تشدیدکننده‌اند. اگر این علائم تداوم دارند یا با سوزن‌سوزن شدن، ضعف عضلات یا درد تیرکشنده همراه شده‌اند، بهتر است هرچه زودتر برای بررسی‌های دقیق‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید. تست‌هایی مانند نوار عصب و عضله یا MRI می‌توانند به شناسایی منشاء اصلی کمک کنند. درمان هم بسته به علت زمینه‌ای، می‌تواند از استراحت و استفاده از کفش طبی گرفته تا فیزیوتراپی، دارودرمانی یا حتی جراحی متغیر باشد. بی‌توجهی به این علائم می‌تواند منجر به آسیب‌های برگشت‌ناپذیر شود. بنابراین با مشاهده این نشانه‌ها، آگاهانه عمل کرده و اجازه ندهید مشکلی ساده، به اختلالی مزمن تبدیل شود.