تیر کشیدن پاشنه پا؛ علت و درمان فوری و قطعی
تیر کشیدن پاشنه پا حسی تیز و ناگهانی است که میتواند هر لحظه شما را از حرکت بازدارد؛ بهخصوص هنگام برخاستن از خواب یا بعد از نشستن طولانی. این مشکل اغلب نادیده گرفته میشود، اما آیا میدانید میتواند نشانهای از بیماریهایی مانند فاشئیت پلانتار یا التهاب تاندون آشیل باشد؟ در صورت بیتوجهی، این درد میتواند به ناتوانی در راه رفتن، بدشکلی پا و آسیب به مفاصل زانو و کمر منجر شود. شدت گرفتن این علائم در طول زمان، کیفیت زندگی روزانه شما را بهشدت تحت تأثیر قرار خواهد داد.
اما راه رهایی وجود دارد. دکتر فوق تخصص درد پاشنه با دانش تخصصی و بررسی دقیق علت درد، میتواند مسیر درمان مؤثر را برای شما هموار کند. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا راهکارهای تخصصی و خانگی برای کاهش و درمان این درد مزمن را بشناسید.
آنچه در ادامه میخوانید:
امروزه از بسیاری از افراد میشنویم که میگویند "پاشنه پام تیر میکشه" و در جستجوی راهی برای درمان آن هستند. درد یا درد ناگهانی پاشنه پا به دلایل متعددی بروز میکند. اما به طور کلی، درد پاشنه پا معمولا در نتیجه بیومکانیک نادرست (طرز اشتباه راه رفتن) ایجاد میشود؛ زیرا این عامل، فشار بسیار زیادی بر استخوان پاشنه پا و بافتها و عضلات متصل به آن وارد میکند. این فشار ممکن است حین راه رفتن، پریدن، دویدن و یا پوشیدن کفش نامناسب ایجاد شود.
علاوه بر این، اضافه وزن نیز میتواند یکی دیگر از این دلایل به شمار رود. شایعترین دلایل فشار یا التهاب در پاشنه ، به شرح زیر است:
خار پاشنه
خار پاشنه، زائدهای از جنس استخوان است که در قسمت زیرین استخوان پاشنه پا ایجاد میشود. خار پاشنه از طریق تصویربرداری با اشعه ایکس، به شکل یک بیرونزدگی که اندازه آن ممکن است به نیماینچ برسد، مشخص میشود. اما در بعضی مواقع نشانی از بزرگ شدن استخوان دیده نمیشود که به این وضعیت، "سندروم خار پاشنه" گفته میشود. اصلیترین دلایل ایجاد خار پاشنه نیز میتواند شامل عدم تعادل بیومکانیکی، اضافه وزن، دویدن زیاد و پوشیدن کفش تنگ یا گشاد باشد.
نوار تاندونی کف پا
درد پاشنه پا میتواند با تورم نوار تاندونی قرار گرفته در کف پا، در ارتباط باشد. این مشکل در میان ورزشکارانی که زیاد میدوند یا میپرند، بسیار رایج بوده و ممکن است بسیار دردناک باشد. برای تسکین موقت این درد، معمولا به افراد توصیه میشود که مدتی را استراحت کنند؛ اما قطعا درمان اصولی و موثر این مشکل، چیز دیگری خواهد بود که توسط پزشک متخصص، تشخیص داده میشود.
خمیدگی غیرعادی به سمت داخل پا
درد ناگهانی پاشنه پا ، در برخی مواقع میتواند به علت خمیدگی بیش از اندازه پا به سمت داخل ایجاد شود. حرکت به سمت داخل، یک حرکت خمشی عادی پا است که امکان انطباق پا با سطوح مختلف و همچنین جذب شوکهای وارده در روند طبیعی راه رفتن را فراهم میکند.
هنگام راه رفتن، پاشنه پا اولین محلی است که روی زمین قرار میگیرد. وزن بدن ابتدا به سمت بیرون پا و پس از آن به سمت انگشت بزرگ پا انتقال مییابد. در مرحله بعد قوس پا بلند شده و پا از طریق حرکتی به سوی بالا و بیرون، وزن بدن را حمل کرده و در نتیجه بدن به سمت جلو حرکت میکند.
اما خمیدگی بیش از اندازه به سمت داخل، ممکن است فشاری غیرعادی به تاندونها و رباطهای متصل به استخوان پاشنه پا وارد کند. همچنین این خمیدگی بیش از حد، میتواند باعث آسیب رسیدن به لگن، کمر و زانو شود.
تورم تاندون آشیل
درد پاشنه پا ممکن است با تورم تاندون آشیل که به آن تاندونیت آشیل نیز گفته میشود، در ارتباط باشد. این مسئله در بین افرادی که مدت زمان زیادی را پیاده راه میروند یا زیاد میدوند، شایعتر است. به طور کلی، تورم تاندون آشیل زمانی که تاندون به مرور زمان کشیده شده یا دچار پارگی شده است رخ میدهد و منجر به تورم و درد، و در بعضی مواقع باعث بروز خار پاشنه در قسمت پشت استخوان پاشنه پا میشود.
عصب سیاتیک
بسیاری از افراد زمانی که دچار تیر کشیدن یا درد در ناحیه پاشنه پا میشوند، بهطور طبیعی تصور میکنند مشکل مستقیماً از خود پاشنه یا کف پا است. اما یک نکته بسیار مهم و در عین حال کمتر شناختهشده این است که در برخی موارد، منشأ این دردها نه در پا بلکه در ناحیه کمر و عصب سیاتیک قرار دارد.
در واقع، یکی از دلایل شایع احساس درد منتشر در کف پا، تحت فشار قرار گرفتن ریشههای عصب سیاتیک در ناحیه کمر است. این حالت ممکن است بهدلیل بیرونزدگی دیسک، تنگی کانال نخاعی یا اسپاسم عضلات اطراف ستون فقرات رخ دهد. جالب است بدانید که بسیاری از بیماران حتی ممکن است هیچ گونه درد واضحی در کمر نداشته باشند؛ اما علائمی مانند:
-
احساس درد ناگهانی و تیرکشنده در پاشنه پا
-
درد در کف پا هنگام ایستادن یا راه رفتن
-
تشدید درد هنگام بلند شدن از حالت نشسته
-
احساس بیحسی، گزگز یا ضعف در ساق پا یا کف پا
را تجربه کنند. در چنین شرایطی ممکن است فرد اصلاً متوجه ارتباط میان این درد و عصب سیاتیک نباشد، در حالی که مشکل اصلی دقیقاً از همانجا سرچشمه میگیرد.
بنابراین، اگر دچار درد مزمن یا تیرکشنده در پاشنه پا هستید که با استراحت یا درمانهای موضعی بهبود نمییابد، توصیه میشود حتماً به یک متخصص ستون فقرات یا مغز و اعصاب مراجعه کنید تا احتمال درگیری عصب سیاتیک بررسی شود. تشخیص بهموقع این مشکل میتواند از آسیبهای جدیتر در آینده پیشگیری کند.
دلایل احتمالی دیگر
بجز مواردی که تاکنون درباره علتهای تیر کشیدن پاشنه با بررسی کردیم، دلایل دیگری نیز هستند که میتوانند این مشکل را به وجود آورند. این دلایل عبارتاند از:
آرتروز روماتیسمی ، که معمولا به صورت ناگهانی و خودجوش در مفصل انگشت بزرگ پا نمایان میشوند میتوانند یکی دیگر از دلایل درد ناگهانی پاشنه پا محسوب شوند.
در این شرایط، کیسه مفصلی آسیبدیده باعث بروز درد در پاشنه پا میشود. این درد ممکن است با خار پاشنه همراه بوده یا اینکه دردی شبیه به درد خار پاشنه داشته باشد.
-
کوفتگی یا وارد شدن ضربه به استخوان
کوفتگی یا ضربدیدگی استخوان میتواند باعث ایجاد التهاب در بافت شود و استخوان پاشنه را نیز تحت تاثیر قرار دهد. ضربه به استخوان درد بسیار تیزی است که به علت برخورد مستقیم سطح یا جسمی سخت روی پا ایجاد میشود.
درد یا درد ناگهانی پاشنه پا ، در اکثر مواقع به تدریج آغاز شده و به مرور زمان شدید میشود. این در حالی است که معمولا هیچ آسیب خاصی به ناحیه دردناک وارد نشده است. خوب است بدانید که این مشکل در بسیاری از موارد ممکن است به دلیل پوشیدن کفش تخت ایجاد شود؛ زیرا کفشهای تخت، باعث کشیدگی نوار تاندونی موجود در کف پا شده و در نهایت، تورم و التهاب این ناحیه را به دنبال خواهند داشت. همچنین در شرایط سختتر، یعنی هنگامی که نوار تاندون پاره شده باشد، این درد با شدت بیشتری همراه خواهد بود.
درد یا فشار یا التهاب در پاشنه ، معمولا در کف پا و در قسمت جلوی پاشنه احساس میشود. این درد بعد از استراحت، مثلا در هنگام صبح بعد از بلند شدن از رخت خواب، بدتر میشود؛ اما با انجام کمی فعالیت، بهبود مییابد. با این حال ممکن است در انتهای روز مجددا تشدید شود.
اغلب مشکلات مربوط به پاشنه پا را میتوان از طریق بررسی سابقه پزشکی فرد و استفاده از آزمایشات فیزیکی تشخیص داد. با این وجود، در برخی موارد بهخصوص، به آزمایشات بیشتری همچون عکسبرداری یا آزمایش خون نیاز خواهد بود.
آزمایشات فیزیکی
افراد زیادی با بیان این موضوع که "پاشنه پام تیر میکشه" به پزشک متخصص مراجعه میکنند. در وهله اول، پزشک با انجام آزمایشات فیزیکی، نقاط مختلف پا مانند پاشنه، ساق پا، قوزک و همچنین قسمتهای پایینی پا را مورد معاینه قرار داده و به آنها فشار وارد میکند. با این کار، امکان بررسی نقاطی که بیشترین حساسیت، تورم، کوفتگی و التهاب را دارند، فراهم خواهد شد. پزشک همچنین، شیوه گام برداشتن بیمار و نحوه حرکت دادن پا را به دقت مشاهده میکند تا ببیند آیا در این زمینهها مشکلی وجود دارد یا خیر.
آزمایش خون
علیرغم اینکه استفاده از آزمایش خون به منظور تشخیص درد پاشنه چندان رایج نیست، اما اگر پزشک به شرایطی مشکوک شود، باید برای بررسی دقیق آن، یک یا چند آزمایش خون را تجویز کند. به عنوان مثال، آزمایش شمارش تعداد گلبولهای سفید یا میزان رسوبگذاری گلبولهای قرمز در شرایطی که عفونت استخوان محتمل باشد، انجام میشود.
عکسبرداری
عکسبرداری توسط اشعه ایکس از پاشنه پا، برای تشخیص موارد خاصی مانند شکستگی تنشی پاشنه، خار پاشنه، تومور استخوانی یا سندروم هاگلوند صورت میگیرد. البته از انواع دیگر تصویربرداری مانند mri نیز برای مواردی همچون تشخیص آسیب یا عفونت بافت نرم استفاده میشود؛ اما معمولا عکسبرداری با اشعه ایکس، رایجتر از دیگر روشهاست.
روشهای درمانی متعددی برای درد ناگهانی پاشنه پا وجود دارد و روش مناسب با توجه به عامل بروز درد، تعیین میگردد. همچنین این نکته را به خاطر داشته باشید که اگر از شدت شرایط ایجاد شده مطمئن نیستید، قبل از شروع برنامه درمانی، نسبت به مشاوره پزشکی اقدام نمایید. در این بخش از مطلب، به بررسی شایعترین روشهای درمان فشار یا التهاب در پاشنه پرداختهایم. اما توجه داشته باشید که این موارد با توجه به شرایط متفاوت هر فرد انتخاب میشوند.
اغلب مشکلاتی که موجب درد ناگهانی پاشنه پا میشوند، با گذشت زمان و با روشهای درمانی غیرجراحی بهبود مییابند. این درمانها بر کاهش درد، تقویت انعطافپذیری پا و همچنین به حداقل رساندن فشار بر روی پاشنه پا متمرکز بوده و در سه دسته اصلی درمانهای خانگی، درمانهای غیرتهاجمی و عمل جراحی دستهبندی میشوند.
رایجترین درمانهای خانگی برای درمان فشار یا التهاب در پاشنه به شرح زیر هستند:
-
استراحت: برای بهبود درد پاشنه باید از انجام فعالیتهایی مانند دویدن، پیادهروی یا ایستادن طولانیمدت خودداری کنید. زیرا در بسیاری از موارد رعایت این نکات باعث درمان درد ناگهانی پاشنه پا میشوند. اما در مواردی که درد شما شدیدتر است، باید تا زمانی که به پزشک مراجعه میکنید، استراحت کنید تا درد شدت بیشتری پیدا نکند.
-
گذاشتن یخ: گذاشتن بستههای یخ برای بازههای زمانی 20 دقیقهای و به تعداد دفعات 4 مرتبه در طول روز میتواند درد پاشنه پا را کاهش دهد. البته توجه داشته باشید که باید حولهای نازک میان بسته یخ و پوست پاشنه پا قرار دهید تا نتیجه مطلوب به دست آید.
-
بانداژ: بستن پا با استفاده از نوارهای ورزشی برای مواردی مانند تورم نوار تاندونی کف پا، سندروم درد پاشنه و کوفتگی پاشنه مفید است. همچنین نوار یا بانداژ مورد نظر را نباید خیلی سفت و محکم ببندید.
-
تمارین ورزشی: انجام تمارین ورزشی و کششی مختلف برای شل کردن بافتهای متصل به استخوان پاشنه پا به شدت توصیه میشود. این تمارین به بیماران کمک میکنند تا به سرعت احساس تسکین پیدا کنند. البته در برخی موارد، پزشک برای اجرای برنامههای بهخصوص که بر تاندون آشیل متمرکزاند، شما را به فیزیوتراپ ارجاع میدهد.
-
اصلاح کفش: ممکن است پزشک متخصص استفاده از کفیهای مخصوص یا کفشهایی که از بخش حمایتی برای قوس و پاشنه پا برخوردارند را به بیمار توصیه کند. زیرا استفاده از این کفیها یا کفشها، میتواند در بهبود درد نوار تاندونی کف پا موثر واقع شود.
درمانهای غیرتهاجمی
برخی درمانهای غیرتهاجمی نیز برای از بین بردن درد پاشنه پا توصیه میشوند که عبارتاند از:
-
داروهای مسکن: اگر درد شما بسیار شدید بود میتوانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند آسپرین و یا ایبوپروفن استفاده نمایید. این داروها التهاب و درد را تسکین میدهند؛ اما اگر تاثیرگذار واقع نشدند، از پزشک خود بخواهید تا مسکنهای قویتر را برای شما تجویز کند.
-
تیپینگ: درمان غیر تهاجمی تیپینگ به عملی گفته میشود که طی آن، از نوعی چسب یا نوار مخصوص پزشکی برای حمایت از قوس پا استفاده میشود. این چسبها باعث تثبیت بافتها شده و درد را کاهش میدهند.
-
تزریق: تزریق استروئید به درون مفصل، میتواند در کاهش درد و التهاب موثر باشد. این روش تا حدود 3 ماه بعد از تزریق، موجب کاهش درد میشود؛ اما بعد از گذشت این مدت، اثر آن از بین خواهد رفت و باید مجددا تزریق صورت گیرد. البته پزشکان معتقدند که تزریق مکرر استروئید، عوارض جانبی زیادی داشته و بهتر است انجام نشود.
-
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی از رایجترین روشهای درمان فشار یا التهاب در پاشنه محسوب میشود. در این روش، فرد متخصص بر اساس شرایط جسمانی و شدت درد بیمار، تمرینهایی طراحی کرده و در انجام این تمرینات، به بیمار کمک میکند. انجام این تمرینات باید تا موقعی که بیمار بتواند به تنهایی آنها را اجرا کند، ادامه داشته باشد. همچنین فیزیوتراپیستها ممکن است از روشهای دیگری مانند ماساژ و الکتروتراپی نیز برای درمان بیمار استفاده نمایند.
-
حرکات کششی: پزشک ارتوپد یا فیزیوتراپیست، تعدادی حرکت کششی ویژه کف پا، پاشنه پا و مفصل مچ پا را به بیمار آموزش میدهد. بیمار باید این تمرینات را به طور مداوم در خانه انجام دهد؛ زیرا این تمارین، به کاهش درد و درد ناگهانی پاشنه پا کمک کرده و از بازگشت علائم جلوگیری میکنند.
-
طب سوزنی : درمان به روش طب سوزنی، یکی دیگر از درمانهایی است که برای کاهش درد پاشنه پا انجام میشود. برای انجام این درمان، سوزنهای بسیار نازک را به نقاط خاصی از بدن وارد میکنند و به این ترتیب، درد بیمار تسکین مییابد.
جراحی
سومین روشی که برای درمان فشار یا التهاب در پاشنه اجرا میشود، عمل جراحی است. البته این روش معمولا هنگامی که تاندون آشیل دچار پارگی شده باشد یا اینکه سایر روشهای درمانی نتیجه دلخواه را برآورده نکرده باشند، اجرا میشود. برای مثال، اگر تورم نوار تاندونی کف پا بعد از یک سال درمان با روشهای درمانی دیگر بهبود پیدا نکند، برای آزادسازی تورم نوار تاندونی به اجرای عمل جراحی نیاز خواهد بود.
در بخشهای قبلی درباره علتها و علائم درد ناگهانی پاشنه پا صحبت کردیم. جالب است بدانید که بسیاری از افراد از تیر کشیدن سمت چپ پاشنه پا رنج میبرند و در جستجوی علل و راههای درمان آن هستند. در این رابطه باید به شما بگوییم که تیر کشیدن طرف چپ پاشنه پا از نظر دلایل یا روشهای درمانی هیچ تفاوتی با درد ناگهانی پاشنه پای راست ندارد. در واقع، هردوی این موارد به دلایل مشابهی ایجاد میشوند و همچنین روشهای درمانی یکسانی دارند.
همه ما بارها جمله پیشگیری بهتر از درمان است را شنیدهایم. این موضوع درباره درد پاشنه پا نیز صدق میکند؛ به طوری که پیشگیری از وقوع علائم درد ناگهانی پاشنه پا ، یکی از مهمترین موارد در رابطه با این درد به شمار میرود. در این بخش، به معرفی چند راهکار کلی در مورد پیشگیری از درد ناگهانی پاشنه پا پرداختهایم:
-
افزایش سطح فعالیتها: افزایش سطح فعالیتهای بدنی به صورت تدریجی و در طول زمان، میتواند در پیشگیری از درد ناگهانی پاشنه پا موثر باشد.
-
حفظ وزن ایدهآل: یکی از مهمترین دلایل بروز درد در قسمت پا، اضافه وزن و چاقی است. این موضوع در رابطه با درد پاشنه پا هم صدق میکند. به طوری که اضافه وزن باعث افزایش فشار بر نیمتنه پایینی فرد مخصوصا پاشنه پا میشود. این عامل در درازمدت میتواند باعث بروز درد در ناحیه پاشنه پا شود.
-
پوشیدن کفش مناسب: پوشیدن کفشهای مناسب که اندازه و فرم مناسبی داشته باشند یکی دیگر از روشهای پیشگری از بروز ناهنجاری در پاشنه پا است.
-
تشخیص زودهنگام ناهنجاریها: بدن انسان معمولا با واکنشهای خود نشان میدهد که چه کارهایی منجر به تشدید مشکل به وجود آمده خواهند شد. از این رو، توجه زودهنگام به علائم باعث میشود تا فرصت رفع مشکل از دست نرود و بتوان در زمان مناسب به روشهای درمانی رجوع کرد. اما مداومت بر انجام فعالیتهایی که علائم را تشدید میکنند، میتواند باعث ایجاد مشکلات جدیتر شده و روند درمان را نیز سختتر کند.
سخن پایانی
درد ناگهانی پاشنه پا نه تنها یک درد آزاردهنده است، بلکه میتواند علامتی هشداردهنده از مشکلات جدیتری در ساختار پا یا کف آن باشد. این نوع درد اغلب بهصورت ناگهانی بروز میکند و با راه رفتن، ایستادن طولانی یا حتی استراحت بدتر میشود. اگر شما هم درگیر این درد شدهاید، بیتفاوت از کنارش نگذرید.
احتمال دارد دچار التهاب فاشیای کف پا، کشیدگی تاندون یا حتی خار پاشنه باشید؛ بیماریهایی که با گذشت زمان پیشرفت کرده و درمان آنها دشوارتر میشود. تصور کنید روزی برسد که حتی نتوانید بدون درد، چند قدم بردارید.
اما امید هست. در کلینیک ما، دکتر فوق تخصص درد پاشنه با بهرهگیری از جدیدترین روشهای درمانی، به ریشهیابی مشکل شما میپردازد و برنامهای متناسب با نیاز بدنی شما تنظیم میکند.
اکنون زمان آن فرا رسیده که یک تصمیم جدی بگیرید. زندگی بدون درد، پاشنهای محکم برای گامهای مطمئن آیندهتان خواهد بود. با ما تماس بگیرید؛ اولین گام به سوی سلامت را همین امروز بردارید.