آناتومی زانو

  آناتومی زانو

آناتومی زانوتشریح و توصیف ساختار زانو است. استخوان زانو از چهار قسمت تشکیل شده است که شامل: استخوان ران، استخوان نازک نی، استخوان ساق پا و کشکک زانو است. مفصل زانو علاوه بر این چهار قسمت استخوانی، از رباط و عضلات نیز تشکیل شده است. که این دو قسمت استخوان‌های ناحیه زانو را به یکدیگر متصل می نماید. مابین دو بخش استخوان ران و زیر ناحیه کشکک زانو، اتصال مایعی وجود دارد که بسیار نرم و صاف است. این ماده نرم که سطح بین دو استخوان را پوشش می دهد، غضروف نام دارد. غضروف نیز توسط منیسک جانبی و منیسک میانی حفاظت می شود. وظیفه آن کنترل و خنثی کردن ضرباتی است که به هنگام فعالیتهایی شبیه پیاده روی ممکن است به زانو وارد شود.

بررسی اجزای تشکیل دهنده زانو

مفصل زانو

مفصل زانو، بزرگ‌ترین مفصل بدن است که به صورت لولایی حرکت می کند. این مفصل یکی از مفصلهای سنگین و پیچیده بدن است. همانطور که گفته شد از مجموعه ای از استخوان ها، رباط ها و عضروف تشکیل شده که در کنار هم قرار گرفته اند. در ادامه به بررسی بیشتر آناتومی زانو می پردازیم. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.

استخوان های تشکیل دهنده در آناتومی زانو چیست؟

در قسمت زانو استخوانهای ران، کشکک و ساق پا وجود دارد که مفصل زانو آنها را یه هم متصل میکند. استخوان ران در حرکت دادن استخوان لگن مؤثر است و در ناحیه تحتانی استخوان لگن قرار دارد.  کشکک زانو نیز در جابه‌جایی استخوان زانو به سمت عقب و جلو مؤثر است.

رباط ها

قسمت های مختلف مفصل زانو توسط رباط ها به یکدیگر متصل می شوند. رباط های داخلی و خارجی کنترل حرکت های جانبی زانو را به عهده دارند. رباط های صلیبی خلفی و قدامی حرکت رو به جلو زانو را کنترل می کنند و موجب ثابت نگه داشتن مفصل زانو می شوند.

غضروف در آناتومی زانو

 یکی دیگر از اجزایی که در آناتومی زانو میتوان آن را توصیف کرد، غضروف است. در ناحیه زانو دو نوع غضروف وجود دارد: غضروف منیسک مابین استخوان ران و کشکک زانو قرار دارد و نقش یک کمک فنر را دارد. شاید تا کنون اصطلاح غضروف پاره شده را شنیده باشید که این همان منیسک زانو است. نوع دیگر غضروف در ناحیه زانو، ماده نرم و صافی است که پوشاننده سطوح استخوانی زانو است. این نوع غضروف باعث می شود که استخوان ها به راحتی و هماهنگ حرکت کنند.

تاندون

تاندون ها به عنوان بخشی از آناتومی زانو بشناسیم: قسمت دیگر ناحیه مفصل زانو، تاندون ها هستند که وظیفه اتصال عضله به زانو را به عهده دارند. به گونه ای که عضلات چهار سر ران توسط تاندون ها به یکدیگر متصل می شوند. همچنین تاندون ها باعث اتصال عضلات همسترینگ ( Hamstring muscles) در قسمت پشت زانو به استخوان ساق پا می گردند. در واقع عضلات چهار سر ران، زانو را صاف می کنند و در مقابل از طریق عضلات همسترینگ نیز موجب خم شدن عضلات زانو می شوند. در اصل استخوان های زانو، رباط ها و غضروف ها و تاندون ها موجب می شوند که مفصل زانو به خوبی فعالیت نماید.

عملکرد تاندون ها در آناتومی زانو

به صورت کلی فعالیت تاندون ها منجر به حرکت جلو و عقب زانو می شود و موجب اتصال ماهیچه به استخوان می گردد. عملکرد مؤثری که تاندون ها در ناحیه مفصل زانو فراهم می کنند زمانی است که عضله زانو منقبض می گردد که در آن تاندون ها کشیده می شوند. سپس این کشیدگی به استخوان منتقل می شود و حرکت زانو انجام می شود. عضلاتی که در مفصل زانو با تاندون ها درگیر هستند شامل عضلات چهار سر ران و عضلات همسترینگ است که قدرت خم و راست شدن را در مفصل زانو فراهم می کند.

شناخت بورس مفصل و حرکت زانو در آناتومی زانو

بورس(Bursa) مفصل دارای ساختاری است که معمولاً در میان دو قسمت متحرک قرار می گیرد. در ناحیه زانو یک بورس در قسمت جلوی زانو و زیر پوست قرار دارد. بورس به گونه ای عمل می کند که امکان حرکت صاف بین ساختار استخوان و پوست ایجاد گردد. به صورت کلی صدها بورس در ساختار بدن هر فرد وجود دارد. بورس جلوی مفصل زانو بیشتر در معرض التهاب و تورم است و این اتفاق زمانی رخ می دهد که آسیب به مفصل زانو وارد شود و یا اینکه فرد فعالیت هایی را انجام دهد که مفصل زانو دچار آسیب شود. التهاب در ناحیه بورس زانو در افرادی که شغل آن ها نظافت زمین است و یا در کار کف پوش ساختمان هستند و مجبور هستند زمان زیادی را به صورت خم شدن در ناحیه زانو سپری کنند، بیشتر اتفاق می افتد.

بررسی مکانیسم عملکرد رباط ها در مفصل زانو

رباط ها در ناحیه مفصل زانو موجب می گردد که تمام اعضای زانو به یکدیگر متصل شوند و به حفظ ثبات عملکرد مفصل زانو کمک می کنند. در کل چهار نوع رباط در مفصل زانو وجود دارد که شامل:

رباط های جانبی داخلیMedial collateral ligament (MCL)

این رباط ها خود در دو گروه قرار می گیرند: فیبرهای سطحی و فیبرهای عمیق. فیبرهای سطحی قسمت فوقانی استخوان ران را می پوشانند و فیبرهای عمیق نیز به مفصل زانو متصل هستند. در قسمت وسط رباط نیز فیبرهای عمیق به منیسک داخلی متصل می شوند. این دسته از رباط ها در برابر نیروهای خارجی که بر روی زانو وارد می شوند عکس العمل نشان می دهند. رباط های جانبی در برابر استرس و خم شدن زانو می تواند انعطاف پذیری خوبی از خود نشان دهد و عکس العمل مناسبی را ارائه نماید. زمانی که فرد در ناحیه زانو دچار آسیب شود، رباط در برابر آن مقابله می کند.

رباط های جانبی خارجی lateral collateral ligament ( LCL)

این رباط ها همانند یک طناب هستند که از قسمت جانبی استخوان ران شروع می شود و در تاندون استخوان ران متصل می شوند. عملکرد رباط های جانبی بیرونی نسبت به رباط های جانبی میانی متفاوت است و در برابر نیروهای خارجی وارد بر زانو مقاومت می کند و از آسیب آن جلوگیری می نماید.

رباط صلیبی قدامیAnterior cruciate ligament (ACL)

یک ساختار مقاوم در برابر استخوان درشت نی در استخوان ران است. این گونه از رباط ها در بدن نقش بسیار مهمی دارند و مخصوصاً در بدن ورزشکاران بسیار مؤثر است و می تواند مفصل زانو را در برابر نیروهای خارجی محافظت نماید. رباط قدامی صلیبی نیز همانند سایر رباط ها از دو دسته الیاف تشکیل شده است که در برابر نیروهای فشاری وارده بر زانو مقاومت نشان می دهد. این دو دسته از الیاف رباط ها در موقعیت های مختلف عکس العمل های متفاوتی نشان می دهند.

رباط صلیبی خلفیPosterior cruciate ligament (PCL)

 این دسته از رباط ها نیز در قسمت پشتی استخوان ران و مابین دو غضروف منیسک قرار دارد. رباط صلیبی خلفی کوتاه و تا حدی مورب است و به نسبت رباط صلیبی قدامی می تواند مقاومت بیشتری داشته باشد و کمتر دچار آسیب می شود. این دسته از رباط ها نیز دو نوع فیبر دارند که در حرکت دادن زانو بسیار تأثیرگذار هستند. رباط های صلیبی پشتی بیشترین انعطاف پذیری را در برابر نیروهای خارجی از خود نشان می دهند.

مکانیسم حرکتی مفصل زانو

حرکت مفصل زانو همانند آرنج است و به صورت لولایی عمل می کند و می تواند عضلات بدن را خم و راست کند. در عین حال مفصل زانو می تواند حرکات چرخشی را نیز انجام دهد. عضلات ران و چهار سر ران و هم چنین همسترینگ تمام حرکات زانو را انجام می دهند که هماهنگی بین عضلات توسط تاندون ها انجام می گیرد. در واقع تاندون ها از الیاف بسیار محکمی تشکیل شده اند که می توانند ماهیچه ها را به استخوان متصل نمایند. ساختار تاندون ها همانند رباط ها است.  

هماهنگی اجزای آناتومی زانو در حرکت

هنگامی که پا به صورت صاف قرار می گیرد، عضلات چهارسر ران منقبض می شود و بر روی تاندون چهارسر ران کشیده می شود. این مکانیسم موجب کشیدگی زانو می گردد. در قسمت پشتی زانو، عضلات همسترینگ منقبض می شوند و تاندون هایی که به عضلات همسترینگ وصل است را می کشند و در نهایت منجر به کشیده شدن استخوان ران می شوند که در این حالت زانو خم می گردد. به هر حال مفصل زانو عملکرد مهمی در بدن ایفا می کند و برای اینکه حرکت زانو به خوبی انجام شود، باید همه اعضای زانو با یکدیگر هماهنگ باشند و بتوانند عملکرد خود را به خوبی حفظ کنند. در صورتی که محدودیتی در حرکات مفصل زانو ایجاد گردد، مفصل عملکرد طبیعی نخواهد داشت.

کارکرد های مؤثر مفصل زانو

 نتایج مکانیسم حرکت طبیعی مفصل زانو شامل این موارد است:

• در حالت ایستادن بدن از اندام تحتانی حمایت می کند و کمترین فشار را بر روی آن ایجاد می کند.
• در زمان پریدن و بالا رفتن حرکات طبیعی بدن را کنترل می کند و مانع از فشار و ضربه به پا می شود.
• مکانیسم طبیعی پا، در زمان راه رفتن و دویدن را کنترل می کند.

مواردی که در بالا بیان شد تنها بخشی از کارکردهای مؤثر مفصل زانو است و برای اینکه همه این بخش ها بتوانند به صورت طبیعی فعالیت کنند باید حرکت تمام اندام های شناخته شده در آناتومی زانو با یکدیگر هماهنگ باشند.

اگر هرگونه عدم هماهنگی در حرکت حس کردید یا هنگام انجام فعالیت های روزانه متوجه آسیبی در پا و زانو خود شدید میتوانید با متخصصین ما در کلینیک تخصصی فوق تخصصی دکتر میر مشورت کنید و با آسودگی خاطر به فعالیت های طبیعی روزانه بپردازید. تماس با کلینیک دکتر میر

آسیب های رایج در مفصل زانو

در این قسمت برخی از آسیب های شایع که در زانو اتفاق می افتد را می آوریم:

آرتروز( arthritis)

زمانی این مشکل در مفصل زانو ایجاد می گردد که آسیب و یا التهاب در غضروف زانو وجود داشته باشد. این بیماری منجر به تورم و درد در ناحیه زانو می گردد.

مشکلات رباط از اجزای مهم آناتومی زانو

یکی دیگر از مشکلات ناشی از درد ناحیه مفصل زانو مربوط به آسیب رباط ها است. این آسیب ها ممکن است ناشی از فعالیت های سنگین ورزشی باشد. شایع ترین آنها عبارتند از: پارگی رباط صلیبی قدامی(ACL) ، پارگی رباط صلیبی خلفی(PCL)، پارگی رباط جانبی داخلی (MCL)، پارگی رباط جانبی خارجی(LCL)

ناپایداری پاتلوفمورال(در رفتگی کشکک زانو)

پاتلا یا استخوان کشکک در انتهای استخوان ران در یک شیار (شیار trochlear) قرار می گیرد و با خم و راست شدن زانو به بالا و پایین می لغزد. ناپایداری پاتلار هنگامی اتفاق می افتد که زانو در خارج از این شیار حرکت می کند. دو نوع ناپایداری patellar وجود دارد. ... این بیشتر اوقات نتیجه آسیب دیدگی زانو است.

استئوکندریت دیسکان

 نوعی اختلال مفصلی است که در آن ترک هایی در غضروف مفصلی بوسیله استخوان ناحیه ایجاد می شود. محدودیت حرکت مفصل یا قفل شدگی مفصل بوجود می آید. این بیماری بیشتر مفصل زانو را درگیر می کند و علائم آن درد و تورم مفصل است. می شود.

پارگی غضروف از آسیب های آناتومی زانو

در کل دو نوع غضروف در مفصل زانو وجود دارد که رایج ترین آسیب مربوط به منیسک است. برای درمان این مشکل از عمل جراحی استفاده می گردد.

تورم تاندون

التهاب در مفصل زانو منجر به ایجاد بیماری در ناحیه زانو می گردد که در اصطلاح به آن تاندونیت گفته می شود. تاندون های اطراف پتانسیل درگیری در این را دارند.

شناخت آناتومی زانو به شما کمک می کند تا ناراحتی های زانو خود را بهتر بشناسید. اگر احساس هر گونه ناراحتی در زانو و پای خود دارید با متخصصین ما در کلینیک تخصصی دکتر میر تماس بگیرید.

مطلب پایانی:

با مطالعه و بررسی آناتومی زانو دیدیم که مفصل زانو دارای ساختار پیچیده ای است که شامل استخوان ها، تاندون ها، رباط ها و سایر عضلات است و محل اتصال ران و پا است. در صورتی که یکی از این اجزا دچار اختلال شود و به خوبی فعالیت خود را انجام ندهد ممکن است در مکانیسم حرکت طبیعی زانو ایجاد مشکل کند. این مشکل موجب ایجاد حس درد در ناحیه زانو و یا تورم در مفصل می شود. در صورتی که در مورد عملکرد هر یک از این مفاصل شناخت کافی داشته باشیم می توانیم در رفع این مشکلات بهتر عمل کنیم.

اگر درد در هر قسمت از پا را تجربه میکنید به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشکان متخصص ما در کلینیک جامع تخصصی فوق تخصصی دکتر میر  همواره شما را در حل ناراحتیهای شما تا درمان کامل کنارتان هستند. تماس 24 ساعته با کلینیک