تشخیص کف پای صاف در کودکان
تشخیص کف پای صاف در کودکان از جمله تشخیص های ارتوپدی می باشد که در این مقاله به آن می پردازیم. صافی کف پا یکی از شایع ترین مشکلات در جامعه ماست که پیگیری آن درکودکان بسیار حائز اهمیت است. حتی اگر نشانه هایی زیادی مبنی بر این معضل در کودک بالای پنج سال یافت نشد، برای غربالگری و اطمینان ، به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه فرمائید؛ زیرا تشخیص کف پای صاف بویژه کف پای صاف انعطاف پذیر ساده نبوده و می بایست پزشک حاذق و با تجربه بااستفاده از اسکن های مخصوص، معاینات مربوطه را انجام دهد. حالت نرمالی که در آناتومی کف پای انسان وجود دارد دارای قوس استانداردی است که نیروهای وارد بر بدن از طرف زمین را کاهش میدهد. درست است که امکان برطرف شدن این عارضه در سنین زیر 5 سال وجود دارد، اما می بایست کودک زیر نظر متخصص ارتوپد روند رشد را پی گیرد تا با تشخیص صحیح کف پای صاف در کودکان، از عوارض جبران ناپذیر این عارضه در بزرگسالی جلوگیری کرد.
کف پای صاف در صورت تشخیص و درمان نشدن، به تدریج و با رشد کودک باعث انحراف در مچ پا، انحراف در زانوها و ایجاد مشکلاتی در لگن، کمر و حتی گردن می شود که اگر به موقع درمان نشود در بزرگسالی باعث ایجاد آرتروز ، کمردردهای مزمن، اختلالات کمر و گردن، خستگی زودرس و دردهای عضلانی اسکلتی شود و این مهم کیفیت زندگی فرد را تحت الشعاع قرار می دهد؛ لذا تشخیص کف پای صاف بویژه در کودکان حائز اهمیت است چون بدن کودک در حال شکل گیری است و استخوان های نرم و غضروفی مانند آنها به درمان بهتر کمک می کند.
کلینیک جامع تخصصی فوق تخصصی دکتر میر با داشتن بهترین متخصصین ارتوپد در تهران کوتاه ترین و مطمئن ترین مسیر درمان را پیش پای شما خواهند گذاشت. شما می توانید برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی و ارتباط با پزشک و بیان سوالات ، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه اینستاگرام و کانال تلگرامی ما شوید و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید. تماس با ما
فهرست مطالب مورد بررسی در این مقاله
کف پا دارای قوس‌هایی است که مهمترین آنها قوس طولی و عرضی است که این قوس‌ها به رشد هر چه بهتر تاندون‌ها و رباط‌ها و استخوان‌ها کمک می کنند. اگر قوس طبیعی در کف پا موجود نباشد، منجر به عوارضی از جمله اِعمال نیروی افزایشی ازطرف زمین به بدن شخص می شود. این معضل می تواند مشکلاتی را در مفاصل بدن مانند مفاصل لگن و زانو ایجاد کند. همچنین باعث ناتوانی و ضعیف شدن پاها در حفظ تعادل شده و درد عضلانی یا درد مفاصل را به همراه خواهد داشت. اما درمورد صافی کف پا در کودکان وضعیت متفاوت است.
این عارضه به دو صورت خشک و انعطاف پذیر تقسیم می شود که به توضیحات آن در ذیل سخنان می پردازیم:
کف پای صاف خشک : قوس پا چه پا بر روی زمین باشد چه نباشد قابل رؤیت نیست. تشخیص این مورد به تجربه و اطلاعات بیشتری نیاز دارد و از عهده پزشک متخصص بر می آید.
کف پای صاف انعطاف پذیر : در این حالت با برداشتن پا از روی زمین قوس مشخص خواهد شد و کاملا قابل تشخیص است.
به گفته متخصصان این مسئله در نوزادان شایع است و به همین دلیل لفظ بیماری برای آن بکار برده نمی شود. این عارضه ممکن است گاهی با درد همراه باشد. یک از راه کارهای ساده برای تشخیص صافی کف پا در کودکان این است که با پای خیس روی سطحی صاف حرکت کنند . درصورتی که اثر کل کف پا بر روی زمین نقش بست، نتیجه این است که کودک دچار صافی کف پاست.
روش دیگری که برای تشخیص کف پای صاف در کودکان می توان از آن بهره برد ، مشاهده پاهای او از پشت است. اگر بتوانید انگشت ها و انگشت شست او را ببینید ، احتمالاً استخوان پاشنه آنها در موقعیت مناسبی قرار گرفته است. با این حال ، اگر فقط می توانید چهار انگشت او را ببینید ، احتمال دارد که استخوان جلد آنها در وضعیت غیر طبیعی قرار گرفته باشد.
در بیشتر مواقع ، صافی کف پا در اثر وضعیت غیر عادی استخوان پاشنه پا ایجاد می شود. با پاهای صاف ، این استخوان به سمت داخل چرخیده می شود (انحراف جلدی) که باعث انتقال وزن کودک به مرز داخلی پای او که قوس در آن قرار دارد می شود. از آنجاکه کف پای صاف می تواند علل مختلفی داشته باشد، برای تشخیص پزشک کل بدن کودک را بررسی می کند. برای معالجه باید به یک جراح ارتوپدی و یا جراح اطفال حاذق مراجعه کنید.
خیلی از والدین با این تصور که با بزرگ شدن کودک این معضل نیز برطرف می‌شود کودک را به حال خود رها کرده از پیگیری پزشکی سر باز می‌زنند.اما این نگرش کاملا اشتباه است زیرا با رشد استخوان‌ها و رشد کودک مشکلاتی در دیگر مفاصل کودک مانند لگن و زانو ایجاد خواهد شد. در واقع پاها و استخوان‌های کودک انعطاف پذیراست و با رشد کودکان رو به بهبود می‌رود و معمولا تا سه سالگی نیازی به درمان ندارد. در این سن همراه با رشد کودک ماهیچه‌ها قوی‌تر شده و بافت‌ها سفت می‌شوند در نتیجه قوس‌های کف پا شکل میگیرد.
صافی کف پا می تواند تحت تأثیر مشکل عضلانی کودک قرار گیرد. کودکان با توان عضلانی پایین ،اغلب دچار شلی رباط است ، به این معنی که رباط هایشان خیلی شل هستند و در نتیجه باعث تحرک پذیری مفصل می شود. از سوی دیگر کودکان با توان عضلانی بالاتر ممکن است به دلیل کوتاه بودن تاندون آشیل و کشیدن پا به سمت داخل ، به کف پای صاف دچار باشند.
استفاده از کفی و کفش طبی یکی از روش های کمک کننده در تسکین علائم صافی کف پا و جلوگیری از بروز درد و ناراحتی کف پا حین راه رفتن است و این امر در گرو تشخیص کف پای صاف در کودکان در زمان و در حضور پزشک متبهر است. فیزیوتراپی (تحت نظر پزشک متخصص) ، ورزش و حرکات اصلاحی در برخی موارد می توانند بتدریج به ایجاد قوس در کف پا کمک کنند.
از نشانه هایی که می توان برای صافی کف پا بر شمرد در ذیل این مطلب آمده است؛
1. درد زانو و ساق پای کودک
2. مشکل در راه رفتن
3. انحراف پاشنه پا به سمت بیرون
4. بد شکل شدن کفش
5. خستگی بر اثر فعالیت های روزانه
لازم به ذکر است که کف پا صاف ممکن است دارای یک مولفه ژنتیکی باشد به این دلیل که این بیماری ممکن است از والدین کودک به ارث برسد. علاوه بر این به دلیل شرایطی مانند چاقی ، دیابت ، آرتریت روماتوئید ، آسیب دیدگی پا یا مچ پا یا به سادگی پیری ، ممکن است کف پا صاف شود.
همانطور که قبلا ذکر کردیم، این مسئله در کودکان بیماری محسوب نمی شود وبه دلیل انعطاف در استخوان های آنها قابل درمان است . نمونه هایی از درمان صافی کف پا بدین صورت می باشد؛
1. استفاده از کفش های مناسب
2. کاهش فعالیت های فیزیکی
3. تمرینات کششی توسط پزشک متخصص
4. خودداری کودک از فعالیت های پرشی
5. روش درمانی جراحی
در تشخیص کف پای صاف در کودکان باید گفت که به ندرت پزشکان پیشنهاد جراحی می دهند و برای اصلاح از این روش استفاده می‌شود.
این روش بیشتر برای کودکان 9 الی 13 سال استفاده می‌شود. درمان جراحی برای درمان کف پای صاف در کودکان در صورتی که استفاده ازکفی و کفش طبی و حرکات اصلاحی نتوانند تغییری در شرایط کف پا ایجاد کنند توسط جراح ارتوپدی کودکان انجام می گیرد.
استفاده از یک پیچ سیلندری شکل در ناحیه مفصل ساب تالار که به‌صورت جراحی کم تهاجمی انجام میگیرد و به اصلاح قوس کف پا کمک می کند. جراحی به روش استئوتومی استخوان پاشنه و گرافت استخوانی از جمله روش هایی است که در درمان صافی کف پا در کودکان مورد استفاده اند.
نکته حائز اهمیت در استفاده از کفی مناسب برای درمان صافی کف پا این است که می بایست این کفی ها بر اساس پای کودک ساخته شود . کفی های معمول در بازار مناسب رفتار درمانی برای کودکان نیست زیرا هر کودک پای منحصر به فردی دارد و کفی اختصاصی ساخته شده با دستور پزشک متخصص ارتوپد برای درمان مورد نیاز است.
بیشتر مردم بر این باورند که این عارضه بر اثر کفش نامناسب به وجود می آید؛ اما پزشکان معتقدند پای کودکانی که کفش پوشیده‌اند نسب به آنهایی که کفش نپوشیده‌اند دارای قوس های بهتری بوده است و می بایست تشخیص کف پای صاف در کودکان سریعا انجام پذیرد. عوامل ذگر شده زیر مهم ترین عوامل شناخته شده علم شگفت انگیز پزشکی هستند :
1. زیادی ضعف و خشکی عضلات ساق پا
2. نرمی مفاصل
3. بیماری های مادرزادی مانند تالوس و مارفان
4. فلج اطفال
5. فلج مغزی
6. اختلالات ارثی و عوامل ژنتیکی
7. شل بودن مادرزادی لیگامان ها
8. وجود استخوان فرعی ناویکولار
همانطور که در ابتدای مقاله به آن اشاره کردیم، بیشتر متخصصان تا سن پنج سالگی به کودک فرصت می دهند تا قوس مورد نظر در کف پا ایجاد شود. اگر تا پنج سالگی این تغییر شکل نگیرد با راه حل های شناخته شده توسط پزشک قابل حل است. اگر در زمان طلایی به پزشک مراجعه نکنیم ممکن است زمان برای درمان را از دست بدهیم.
در ذیل زمانی که باید به پزشک مراجعه و از اقدامات درمانی بهره بریم را آورده ایم.
1. صافی در سن چهار سالگی
2. درد پا زانو و کمر
3. داشتن سابقه در خانواده
4. مشاهده خستگی درعضلات کودک
انجام تمرینات کششی زیر نظر متخصص به صورت مداوم؛ بسیار به کودک کمک می‌کند . این تمرینات بصورت تمرینات کاردرمانی در مراکز معتبر انجام می گیرد که تداوم و پیگیری انجام حرکات کمک بسزایی در شکل گیری قوس استاندارد خواهد داشت.
کفش مناسب با کفی های قوسی که برای پای کودک شما ساخته می‌شود به حرکت صحیح وی کمک خواهد کرد و به مرو زمان می تواند قوس استاندارد را در استخوان ایجاد کند.
تشویق کودک به راه رفتن روی سطوح مثل تپه‌ی شن و ماسه که علاوه بر کار درمانی برای صافی کف پای کودک، به تقویت حس لامسه و تقویت عضلات و ماهیچه ها کمک بسزایی خواهد کرد.
در این مقاله به چگونگی تشخیص کف پای صاف در کودکان و درمان این عارضه پرداختیم. در صورتی که با این عارضه در کودک خود مواجه شدید حتما با متخصص ارتوپد مشورت و نسبت به درمان و یا راه کارهای درمانی اقدام نمایید تا با مشکلاتی که در بزرگسالی برای فرد پیش می آید مواجه نشوید. خوددرمانی و یا واگذاری درمان به گذشت زمان ممکن است فرد را در معرض مخاطرات حرکتی قرار دهد که پیشنهاد جراحی در این شرایط بسیار محرز است. با وجود اطلاعاتی که این مقاله در اختیار شما قرار داده است، می بایست هر کودک در سن پنج تا شش سالگی در این زمینه بررسی شوند و آنهایی که دچار این مشکل هستند تحت اقدامات درمانی قرار گیرند.