ستون فقرات کمر

ستون فقرات کمر از 5 مهره متحرک تشکیل شده، آناتومی پیچیده ستون فقرات ناحیه کمر ترکیب قابل‌توجه‌ای از این مهره‌های قوی، چندین عنصر استخوانی بهم پیوسته و رباط‌ها/ تاندون‌های انعطاف پذیر، عضلات بزرگ و اعصاب بسیار حساس است. از سوی دیگر ستون فقرات دارای عصب و منبع عروق پیچیده است. ستون فقرات ناحیه کمر به گونه‌ای مستحکم طراحی شده‌اند تا از نخاع و ریشه عصب نخاعی بسیار حساس محافظت کنند. در عین حال، ستون فقرات کمر از انعطاف پذیری بالایی برخوردار است و امکان تحرک‌های مختلف را فراهم می‌کند. از جمله آسیب‌های مرتبط با ستون فقرات ناحیه کمر می‌توان به سرخوردگی مهره‌های کمر، تنگی مهره‌های کمر، سیاتیک و بیرون زدگی دیسک اشاره کرد. گام نخست برای دردها و مشکلات ستون فقرات، تشخیص دقیق علل درد توسط متخصصین و کلینیک‌های ارتوپدی است. پیش از تشخیص دقیق، هر گونه درمان خودسرانه یا پشت گوش انداختن می‌تواند عواقب بسیار خطرناکی داشته باشد. کلینیک تخصصی ما با بهره‌مندی از پزشکان مجرب آماده ارائه خدمات به شما عزیزان است.

مطالب مورد اشاره در این مقاله

ستون فقرات کمر

آناتومی ستون فقرات کمر

عملکرد ستون فقرات کمر

بیماری‌های مرتبط با ستون فقرات ناحیه کمر

توانبخشی ستون فقرات ناحیه کمر

علل بروز درد در ستون فقرات کمر

چگونه می‌توان ستون فقرات کمر را التیام بخشید؟

بهترین روش درمان تنگی ستون فقرات ناحیه کمر چیست؟

کلام آخر

ستون فقرات کمر

پایین کمر قسمتی از ستون فقرات است که از ستون فقرات کمر، استخوان خاجی و استخوان دنبالچه تشکیل شده است. ستون فقرات ناحیه کمر بخشی از کمر است که از پنج استخوان به نام مهره تشکیل شده است. این استخوان‌ها به تحرک و ثبات کمر و ستون فقرات کمک می‌کنند و نقطه اتصال بسیاری از عضلات و رباط‌ها هستند. مشکلات مربوط به ستون فقرات این ناحیه ممکن است باعث درد و محدودیت حرکت در کمر یا باسن فرد شود.

در کل 75% از کمردردها هیچ گونه علت مشخصی ندارند و افراد در طول زندگی آن را تجربه خواهند کرد. با این حال علل مهمی که در اختلالات ستون فقرات نیازمند ارزیابی بیشتر هستند، به همین دلیل هر مشکللی از جمله تومور، اختلالات ساختاری، اختلالات محوری، مشکلات دژنراتیو ناشی از افزایش سن، بیرون زدگی دیسک و اختلالات عفونی قادرند خود را با تظاهرات گوناگونی در ستون فقرات نشان دهند، به همین دلیل هر مشکلی در ستون فقرات نیازمند بررسی بیشتر است تا علل زمینه‌ای خطرناک آن پدیدار شود. ستون فقرات ستون اصلی بدن است و از عناصر مهمی حفاظت می‌کند و به همین دلیل نگهداری از آن و بررسی دقیق مشکلات آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

خیلی از مشکلات کمر مشکلات محوری و بیومکانیکی است و ناشی از اختلالات کف پا و یا اختلالات کمر می‌باشد که منجر به فشار روی کمر و ستون فقرات می‌شود و این موارد را می‌توان با استفاده از کمربند و کفی‌های طبی شخصی سازی شده درمان و کنترل نمود.

آناتومی ستون فقرات کمر

در یک ستون فقرات طبیعی و سالم، پنج مهره کمر بر روی هم و در یک راستا قرار می‌گیرند. در حالی که شکل ظاهری تمامی مهره‌ها تقریباً یکسان است، با این حال استخوان‌های کمر بزرگترین استخوان‌های ستون فقرات محسوب می‌شود. یکی از علل این بزرگی آن است که این استخوان‌ها فشار و وزن بیشتری را از بالای سر تا پایین ستون فقرات تحمل می‌کنند.

دلیل دیگر بزرگ بودن استخوان‌های کمر نسبت به مهره‌های گردنی و قفسه سینه آن است که این استخوان‌ها باید بزرگ و محکم باشند تا از عضلات و استخوان‌ها در حین حرکت پشتیبانی کنند. ناحیه کمر در ستون فقرات مرکز فیزیکی بدن محسوب می‌شود. این ناحیه، مرکز بسیاری از فعالیت‌های اساسی از جمله حفظ تعادل و ایجاد حرکت (راه رفتن و دویدن و غیره) است. فشار روی ناحیه کمر زیاد است.

در بالا و پایین هر مهره، یک دیسک بین مهره‌ای قرار دارد. دیسک بین هر استخوان کمر به عنوان ضربه گیر عمل می‌کند. مهره‌های کمر و دیسک‌ها فشاری که از ستون فقرات تحمیل می‌شود را می‌گیرند و در نتیجه وزن بدن را نگه می‌دارد.

بخش پشتی ستون فقرات پیچیده‌تر است و دارای برآمدگی‌ها و شیارهایی است که هر یک دارای هدفی یکپارچه با ستون فقرات است. این استخوان با امتداد از پشت ستون فقرات منجر به تشکیل کانال‌هایی برای اعصاب، مفاصلی برای ثبات و محل‌‌های اتصالی برای عضلات می‌شود.

عملکرد ستون فقرات کمر

یکی از عملکردهای ستون فقرات کمر محافظت از ریشه‌های عصب کمر است. این اعصاب از نخاع به باسن و پاها منتقل می‌شوند. استخوان‌های کمر با ایجاد مجاری از اعصاب محافظت می‌کنند.

به علاوه، ستون فقرات ناحیه کمر به عنوان نقطه اتصال عضلات عمل می‌کنند. ماهیچه لتیسیوس، ایلیوپزواس و پارااسپاینال همه در نقاط مختلف استخوان کمر متصل می‌شوند و به حرکت آنها کمک می‌کنند.

افزون بر این ستون فقرات کمر به حرکت بدن کمک می‌کنند. حرکات ستون فقرات ناحیه کمر شامل موارد زیر است:

• خمیدگی
• کشیدگی
• چرخش
• خمیدگی به پهلو

این حرکات توسط عضلات متصل به کمر انجام می‌شوند و بسته به قدرت و انعطاف پذیری ممکن است متفاوت باشد.

ستون فقرات ناحیه کمر وظایف مهم زیر را انجام می‌دهد:

• ایجاد ثبات و حمایت از بالاتنه: پنج مهره کمر در مقایسه با سایر مهره‌های ستون فقرات بزرگترین‌ها محسوب می‌شوند. این مهره‌ها با همراهی عضلات و رباط‌ها به تحمل وزن بالاتنه، از جمله سر و گردن کمک می‌کنند. به علاوه ستون فقرات ناحیه کمر فشار و وزن را از قسمت بالاتنه به پاها منتقل می‌کند.
• امکان پذیر ساختن حرکات تنه: کمر تسهیل کننده اصلی حرکت‌های بدن در جهات مختلف، از جمله جلو و عقب، از یک پهلو به پهلو دیگر و حرکات چرخشی است. حرکت بدن بیشتر در دو سطح مهره‌ای رخ می‌دهد.
• محافظت از ستون فقرات و دم اسب: مهره‌های فوقانی کمر از طریق قوس مهره‌ها از ستون فقرات محافظت می‌کند. مهره‌های تحتانی محفظه‌ای استخوانی برای اعصاب دم اسب از ستون فقرات تا پایین  فراهم می‌کند.
• کنترل حرکات پا: اعصاب ستون فقرات ناحیه کمر که از ستون فقرات و دم اسب منشعب می‌شوند تا حرکات و حس پاها را کنترل کنند.

اگر از پهلو به ستون فقرات کمر نگاه کنیم خواهیم دید که ستون فقرات ناحیه کمر، دارای یک قوس و فرورفتگی‌های مقعر است که به توزیع وزن و کاهش تمرکز فشار ناشی از وزن کمک می‌کند. افزایش یا کاهش این انحنا ممکن است به کمردرد کمک کند.

بیماری‌های مرتبط با ستون فقرات ناحیه کمر

بیماری‌های بسیاری وجود دارند که ممکن است ستون فقرات ناحیه کمر را تحت تأثیر قرار دهند. این بیماری‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:

• تنگی مهره‌های کمری
• سرخوردگی مهره‌های کمری
• شکستگی ناشی از فشار مهره‌های کمری
• سیاتیک
• بیرون زدگی دیسک
• اسپاسم عضله
• بیماری دیسک دژنراتیو

این بیماری‌ها ممکن است منجر به از دست دادن تحرک کمر، درد و مشکل در تحمل نشستن یا ایستادن شود.

توانبخشی ستون فقرات ناحیه کمر

چنانچه به ستون فقرات کمر خود آسیب زده باشید، ممکن است علائم مختلفی از جمله موارد ذیل را احساس کنید، هر چند که قطعاً محدود به موارد ذیل نیست:

• کمردرد
• درد لگن، ران، یا پا
• از دست دادن تحرک کمر
• ضعف در کمر، ران، یا پا
• بی حسی یا حس سوزن سوزن شدن در باسن، ران، یا پا

اگر هرکدام از این علائم را دارید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. آنها می‌توانند وضعیت شما را تشخیص دهند و درمان صحیحی را به شما ارائه دهند.

درمان مشکلات ستون فقرات ناحیه کمر معمولاً شامل ترکیبی از تمرینات کششی و تقویت کننده خواهد بود. این تمرینات کششی و تقویتی شامل موارد زیر خواهد بود:

• شنای سوئدی کمر
• تیلت لگن
• خمیدگی کمر
• کشش عصب سیاتیک
• تمرینات تثبیت کننده کمر

انجام تمرینات با متخصص ستون فقرات یا فیزیوتراپیست احتمالاً به منظور اطمینان از اقدامات درسا برای ستون فقرات باشد. به علاوه متخصص به فرد نشان می‌دهد که چگونه می‌تواند با حفظ وضعیت مناسب بدن از بروز مشکلات آتی در ستون فقرات ناحیه کمر فرد جلوگیری کرد.

بخش عظیمی از کمردردها طی چند هفته از زمان شروع برطرف می‌شوند. می‌توانید ظرف یکی دوماه به حالت عادی برگردید. چنانچه علائم شما همچنان ادامه داشت، باید با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است برای ستون فقرات کمر خود به درمان‌های دیگری مانند تزریق یا جراحی نیاز داشته باشید.

علل بروز درد در ستون فقرات کمر

ساختارهای متعددی در ستون فقرات ناحیه کمر می‌تواند باعث بروز کمردرد شود، از جمله این ساختارها می‌توان به ریشه‌های عصبی خارج شده از ستون فقرات، مفاصل بین مهره‌ای پشتی، دیسک‌های بین مهره‌ای، استخوان‌های مهره‌ای و عضلات ستون فقرات اشاره کرد. به علاوه، بسیاری از بیماری‌های ستون فقرات ناحیه کمر با هم مرتبط هستند. به عنوان مثال، بی ثباتی مفصل بین مهره‌ای پشتی با اثربخشی در تحلیل دیسک به نوبه خود می‌تواند ریشه‌های عصب را فشرده یا تحریک کند.

بیماری‌های زیر دلایل شایع کمر درد و درد احتمالی پا را مطرح می‌کند.

• مشکلات عضلانی: کشیدگی عضلانی به طور معمول باعث کشیدگی، کشش بیش از حد یا پارگی غیرعادی بافت عضلانی به دلیل بلند کردن وزن زیاد، برداشتن نادرست یا استفاده مکرر مانند خمیدگی مداوم می‌شود. کشیدگی‌های عضلانی می‌توانند دردی خفیف تا شدید ایجاد کنند و منجر به سفتی کمر شوند. همچنین ممکن است به دلیل کمبود فعالیت بدنی یا کم تحرکی، عضلات دچار مشکل شده و باعث کمردرد شوند.
• دیسک‌های تخریب شده: دیسک‌های بین مهره‌ای لایه‌های اسفنجی هستند که به عنوان ضربه گیر بین هر یک از مهره‌های ستون فقرات ناحیه کمر عمل می‌کنند. دیسک تخریب شده با ایجاد درد در فضای دیسک منجر به کمر درد موضعی خواهد شد. با کم آب شدن دیسک تحلیل رفته، ارتفاع طبیعی آن از دست رفته و فضای بین دیسک کاهش می‌یابد. این کاهش فضا با فشردن عصب نخاعی مجاور باعث ایجاد درد در طول مسیر عصب می‌شود. سیاتیک شایعترین علامت تحت فشار قرار گیری عصب نخاعی کمر (مهره 4 و 5) است، جایی که درد تیرکشنده و یا بی حسی و ضعف در پشت لگن و پایین پا و احتمالاً در خود پا احساس می‌شود.

• دیسک‌های بیرون زده: دیسک ممکن است به تدریج و به عنوان بخشی از سایش طبیعی یا به طور ناگهانی به دلیل آسیب دیدگی یا بلند کردن جسم سنگین، بیرون بزند. در حین بیرون زدگی دیسک، محتویات نرم داخلی دیسک (هسته ژلاتینی پالپوسوس) به پوشش خارجی خود فشار می‌آورد (آنولوس فیبروزوس: حلقه فیبروی محیطی). به علاوه ممکن است که هسته ژلاتینی پالپوسوس در موارد شدید با پاره شدن لایه‌های فیبری آنولوس نشت کند. دیسک‌های بیرون زده بیشتر در ستون فقرات ناحیه کمر دیده می‌شوند و ممکن است ریشه عصبی مجاور را فشرده یا ملتهب کنند. سیاتیک معمولاً به دلیل بیرون زدگی دیسک در سطح L4-L5 یا L5-S1 رخ می‌دهد.
• سرخوردگی مهره‌ی کمری: به لغزش رو به جلو مهره‌ای که روی مهره دیگر قرار دارد، سرخوردگی مهره کمر گفته می‌شود. این لغزش معمولاً در مهره‌های تحتانی کمر، به عبارتی در L4-L5 وL5-S1  به دلیل میزان بالای فشار مکانیکی در این ناحیه رخ می‌دهد. چنانچه مهره لیز خورده منجر به تحت فشار قرار گرفتن ریشه عصب در این سطوح شود، می‌تواند منجر به سیاتیک گردد.
• آرتروز: آرتروز مفصل بین مهره‌ای پشتی، از جمله ساییدگی و پارگی‌های مرتبط با سن است که باعث فرسودگی و ساییدگی غضروف‌های پوشاننده مفصل می‌شود. اصطکاک بیش از حد می‌تواند باعث ایجاد خار استخوانی (رشد غیرطبیعی استخوان) و التهاب مفصلی شود که به درد موضعی کمر و محدودیت حرکتی منهتی می‌شود. چنانچه خار استخوانی عصب ستون فقرات را تحت فشار قرار دهد، احتمالاً درد رادیکولیک یا سیاتیک رخ می‌دهد.آرتروز مفصل بین مهره‌ای پشتی بیشتر در قسمت‌های تحتانی ستون فقرات کمر دیده می‌شود و بیشتر مفصل L4-L5  را درگیر می‌کند.
• تنگی کانال نخاعی: باریک شدن کانال نخاع یا مجاری بین مهره‌ای (مجاری استخوانی ریشه‌های عصبی هنگام خروج از کانال نخاعی) تنگی کانال نخاعی نامیده می‌شود. تنگی کانال نخاع می‌تواند باعث تحریک یا فشرده‌سازی ریشه‌های عصبی (تنگی مجاری) و در نتیجه ایجاد سیاتیک شود. اگر تنگی کانال، نخاع را تحت فشار قرار دهد (تنگی کانال مرکزی) لخته شدن نوروژنیک ایجاد می‌شود که نتیجه آن درد پا هنگام راه رفتن در فواصل متغیر است. در موارد شدید، ممکن است اختلال در عملکرد روده و/ یا مثانه، ضعف شدید پا و/ یا بی حسی رخ دهد. غیرمحتمل‌تر است که تومورها، کیست‌ها و عفونت‌ها باعث بروز کمردرد شوند. در صورت آسیب نخاع یا اعصاب دم اسب (اعصابی که از نخاع تا پایین امتداد دارد)، برای جلوگیری از پیشرفت علائم و نشانه‌ها، مراقبت‌های فوری پزشکی ضروری است.

چگونه می‌توان ستون فقرات کمر را التیام بخشید؟

درمان آسیب‌های ستون فقرات ناحیه کمر شامل استراحت کمر (برای جلوگیری از آسیب مجدد به بدن)، استفاده از داروهایی برای تسکین درد و اسپاسم عضلات، گرم کردن موضعی ناحیه دردناک ، ماساژ و در نهایت (بعد از برطرف شدن درد حاد) انجام تمرینات بهبودی برای تقویت عضلات کمر و شکم می‌باشد.

بهترین روش درمان تنگی ستون فقرات ناحیه کمر چیست؟

در کل برای مشکلات تنگی کانال نخاع بسته به نوع مشکل و شدت آن از درمان‌های نگهدارنده یا غیرتهاجمی مثل دارودرمانی خوراکی، فیزیوتراپی، ماساژ، استراحت، بازتوانی و استفاده از کمربندهای طبی شخصی سازی شده آغاز گشته و از درمان‌های نیمه تهاجمی چون تزریقات اوروزن و کورتون و غیره در اطراف ستون فقرات و دیسک و فضای اپیدورال و یا فاست مفصل یا اطراف محل‌های التهاب ادامه می‌یابد. تزریق اوزون و کورتون در فضای اپیدورال بسیار کمک کننده خواهد بود و به بالا رفتن کیفیت زندگی فرد کمک کرده و به وی کمک می‌کند تا با ورزش و اقدامات حفاظتی بتواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و نیازی به جراحی‌های سنگین نداشته باشد.

در نهایت چنانچه هیچ یک از این روش‌های نگهدارنده و یا کم تهاجمی مور واقع نشد، به اجبار از روش جراحی باید استفاده کرد. یکی از موثرترین روش‌های درمانی برای درمان تنگی ستون فقرات ناحیه کمر، روشی است که لامینکتومی نامیده می‌شود. در این روش درمانی بخشی از مهره‌ی کمر که عصب شما را تحت فشار می‌گذارد را بر می‌دارند.

و کلام آخر

با توجه به حساسیت بالای ستون فقرات هر گونه آسیب‌‌دیدگی این بخش می‌تواند برای بیمار مشکل‌زا باشد. از همین رو ضروری است در صورت بروز هر مشکل در اسرع وقت به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. مجموعه ما مفتخر است با درمان هزاران مورد مشابه در این خصوص، تجربه کافی در درمان انواع مشکلات و بیماری‌های مرتبط با ستون فقرات کمر را دارا است.

برای اطمینان از تشخیص صحیح نیز می‌توانید به کلینیک تخصصی ما مراجعه کرده و تحت نظر متخصصانی حاذق معاینه و درمان شوید. برای گرفتن نوبت از شماره تلفن‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید.

شما می توانید برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی ، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه اینستاگرام ما شده و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید.

مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.