"چند درصد پوکی استخوان خطرناک است؟"+ علل و علایم مهم آن

"چند درصد پوکی استخوان خطرناک است؟" استخوان‌های شما ممکن است مثل پنیر پوک شده باشند! استئوپروز یک قاتل خاموش است که تا روز شکستگی، هیچ دردی ندارد. اگر تراکم استخوان شما زیر 60% باشد، هر لحظه ممکن است با یک عطسه ساده، مهره‌هایتان خرد شود! شکستگی لگن در پوکی استخوان 30 درصد کمتر در بیشتر موارد کشنده است. اما امیدوار باشید اگر تراکم شما بین 50 تا 70% است، هنوز می‌توانید با درمان، استخوان‌هایتان را نجات دهید. قدتان کوتاه شده؟ قوز کرده‌اید؟

این‌ها نشانه‌های خطر هستند! یک آزمایش ساده می‌تواند از فاجعه جلوگیری کند. همین امروز اقدام کنید! برای پوکی‌استخوان به چه دکتری باید مراجعه کرد؟ استئوپروز ریسک شکستگی‌های جدی و پرخطر استخوانی را در فرد مبتلا بالا می‌برد، که خیلی از مواقع این شکستگی‌ها با عوارضی از قبیل ناتوانی در حرکت، زمین‌گیر شدن، عفونت‌های جدی و کشنده و زخم بستر همراه می‌شوند.

آنچه در ادامه میخوانید:

چند درصد پوکی استخوان خطرناک است؟

چند درصد از استئوپروزها خطرناک است؟ کی از نگرانی‌ها و سؤالات شما عزیزان از پزشکان، درصدی از پوکی ناحیه استخوان یا استئوپروز است که واقعاً خطرآفرین می‌باشد. بعد از ۵۰ سالگی، ۵۰ درصد زنان و ۲۵ درصد آقایان دچار بیماری استئوپروز هستند.

لذا بسیار مهم است که از ابتلا به استئوپروز و میزان درصد پرخطر آن آگاه باشید که چند درصد از استئوپروزها خطرناک است. پوکی ناحیه استخوان چند درصد باشد فرد دچار شکستگی‌های جدی می‌شود؛ در ادامه به سؤالات فوق پاسخ می‌دهیم. جالب است بدانید وجود 90 درصد پوکی استخوان در افراد، باعث می‌شود که هر لحظه شکستگی شدید در استخوان‌های آنها رخ دهد.

حال باید گفت، استئوپروز تا چند درصد خطرناک است؟ استئوپروز را باید یک بیماری جدی و بسیار پرخطر بدانید. خطرات استئوپروز شدید، به حدی زیاد و جدی است که گفته می‌شود، ۲۵ درصد از افرادی که به علت استئوپروز، دچار شکستگی‌های لگن شده‌اند، در عرض ۶ الی ۱۲ ماه بعد از شکستگی، متأسفانه به علت عفونت، آمبولی و سایر عوارض، جان خود را از دست می‌دهند.

افراد مبتلا به استئوپروز با درصد خطرناک، حتی با عطسه‌کردن یا سرفه ساده، ممکن است دچار شکستگی جدی شوند. معیاری استاندارد برای تعیین میزان شدت پوکی ناحیه استخوان وجود دارد که بین‌المللی می‌باشد و تی اسکور نامیده می‌شود. طبقه‌بندی تی اسکور جهانی، در مورد تراکم استخوان به شرح زیر است.

استخوانی که تراکم نرمال دارد، تی اسکور آن T score ، بین عدد منفی یک تا مثبت یک می‌باشد. استخوانی که تراکم آن کاهش پیدا کرده یا به‌اصطلاح فردی که نرمی‌استخوان یا استئوپنی دارد، تی اسکور آن، بین منهای یک تا منهای دو و نیم می‌باشد و تی اسکور افرادی که دچار استئوپروز هستند، عددش کمتر از منفی دو و نیم  می‌باشد.

پوکی در استخوان 30 درصد خطرناکه؟ با در نظر گرفتن تی اسکور به دست آمده در مطالعات هنگام بررسی پوکی در استخوان، می توانید متوجه شوید که تراکم استخوان خود، در چه مرحله ای می‌باشد و استئوپروز شما خطرناک است یا خیر.

 به طور خلاصه معمولاً پوکی در استخوان بر اساس شاخص T-score در تست سنجش تراکم استخوان (DEXA scan) سنجیده می‌شود:

• T-score بین +1 تا -1: طبیعی
• T-score بین -1 تا -2.5: کاهش تراکم استخوان (استئوپنی)
• T-score کمتر از -2.5: پوکی در استخوان (Osteoporosis)

 پوکی‌استخوان چیست؟

استئوپروز یا پوکی در استخوان بیماری مهم است، که می‌تواند با ایجاد شکستگی در لگن و ستون فقرات، فرد را دچار مشکلات مهم و حتی کشنده کند. در فرد دچار پوکی در استخوان، استخوان‌ها دچار منافذ بی‌شمار می‌شوند. علت منفذدار شدن و یا پوک شدن استخوان چیست؟ استخوان‌های ما دو فرایند دارند. فرایند تخریب استخوان و فرایند نوسازی و بازسازی استخوان تخریب شده.

این دو فرایند، جزء فیزیولوژی طبیعی بدن انسان هستند. بدن فرد نرمال یا فردی که تراکم استخوان نرمال دارد؛ سرعت و میزان تخریب و نوسازی استخوان با هم متعادل می‌باشد؛ به‌عبارت‌دیگر، بدن ما این فرایند تخریب و نوسازی استخوان‌ها را به طور طبیعی، اما حساب شده و دقیق انجام می‌دهد تا هر دو مسیر تخریب و بازسازی در تعادل باشند و به‌این‌ترتیب تراکم طبیعی استخوان ما دستخوش تغییرات غیرعادی نشود.

تا زمانی که این دو عمل، یعنی تخریب و نوسازی استخوان در تعادل با هم پیش می‌روند؛ تراکم استخوان‌های ما در محدوده نرمال و قابل‌قبول می‌باشد. افزایش سن، ژنتیک مساعد و تغییرات هورمونی و عوامل دیگر، ممکن است به روی این تعادل تأثیر بگذارد. زمانی فرامی‌رسد که به علل گفته شده، سرعت تخریب از سرعت بازسازی استخوان پیشی می‌گیرد.

در ادامه سؤال چند درصد پوکی استخوان خطرناک است؟ باید گفت، به عبارتی بدن دیگر نمی‌تواند حجم تخریب شده استخوان را تجدید و بازسازی کند. این زمان است که می‌گوییم تراکم استخوان‌ها کم شده است. در صورت تداوم، استخوان پوک و منفذدار می‌شود. اصطلاح به پوکی در استخوان، استئوپروز  می‌گوییم.

 چند نوع پوکی‌استخوان داریم؟ پوکی استخوان تا چند درصد خطرناک است؟ 

چند درصد از پوکی در استخوان‌ها خطرناک است  و انواع آن؛ در دسته‌بندی‌های علمی، سه نوع پوکی در استخوان معرفی می‌شوند، که عبارت‌اند از:

• پوکی در استخوان یا استئوپروز اولیه
• پوکی در استخوان یا استئوپروز ثانویه
• استئوپروز در موارد نادر.

 در ادامه تعریفی کاربردی همراه با مثال در مورد هر یک از انواع استئوپروز آورده‌ایم.

استئوپروز اولیه: عامل اصلی مسبب این نوع پوکی در استخوان، افزایش سن است. به عبارتی برای این پوکی در استخوان در فرد مبتلا، جز افزایش سن، عامل مساعدکننده دیگری یافت نمی‌شود. پوکی در استخوان اولیه در کتاب‌های پزشکی، خود آن به دودسته تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از: استئوپروز اولیه نوع یک و استئوپروز اولیه نوع دو.

استئوپروز اولیه نوع یک، استئوپروز یائسگی نامیده می‌شود و به علت تغییرات هورمونی و کاهش استروژن در زنان شایع و در محدوده سنی ۵۰ تا ۷۰ سال بروز می‌کند و تظاهر آن بیشتر با شکستگی مچ دست و ستون فقرات می‌باشد.

 پوکی ناحیه استخوان اولیه نوع،۲ به استئوپروز پیری معروف است. بعد از سن 70 سال شایع است و بیشتر با شکستگی‌های پرخطر ستون فقرات و لگن تظاهر میکند.

استئوپروز ثانویه: یک علت مشخص در بررسی‌ها مشخص می‌شود که مسبب ایجاد استئوپروز است. به عبارتی استئوپروز، نتیجه ثانویه وجود یک بیماری داخلی یا مصرف دارویی خاص می‌باشد. از جمله بیماری‌هایی که می‌توانند در زمینه آن فرد استئوپروز پیدا کند، عبارت‌اند از.

بیماری سلیاک، جراحی‌های بای‌پس معده، سرطان‌ها مانند سرطان خون، دیابت نوع ۲، سیستیک فیبروزیس، هیپرپاراتیروئیدی و بعضی از بیماری‌های مزمن کلیه.

 از جمله داروهایی که می‌توان متعاقب آن انتظار استئوپروز ثانویه را داشت عبارت‌اند از: کورتیکواستروئیدها، بعضی داروهای درمان سرطان پستان و مدروکسی پروژسترون.

استئوپروز در موارد نادر:  به دودسته کلی تقسیم می‌شود:

• بارداری: برخی از بانوان در دوره بارداری یا کمی بعد از زایمان به دلیل کاملاً ناشناخته دچار پوکی ناحیه استخوان می‌شوند که با شکستگی‌های بسیار دردناک در مفصل ران یا ستون فقرات بروز می‌کند. معمولاً این نوع استئوپروز، رفع می‌شود.
• نوع ایدیوپاتیک: این نوع به علتی نامشخص در کودکان و نوجوانان ایجاد می‌شود. معمولاً این نوع پوکی ناحیه استخوان را نمی‌توان جبران کرد و درمان و بازگشت موفقیت‌آمیزی ندارد.

علت و علائم پوکی‌استخوان

در ادامه باید گفت؛ چند درصد از استئوپروزها خطرناک است  و علت‌های آن؟ مهم‌ترین و اصلی‌ترین عواملی که به‌عنوان علت پوکی‌استخوان شناخته شده‌اند عبارت‌اند از:

 فاکتورهای غیرقابل‌تغییر که عامل استئوپروزند عبارت‌اند از: سن، ژنتیک و نژاد

 فاکتورهایی که عامل پوکی ناحیه استخوان هستند اما قابلیت تغییر دارند عبارت‌اند از: کمبود دریافت کلسیم و ویتامین D و سایر ریزمغذی‌های ضروری برای استخوان‌سازی در رژیم غذایی، کم‌تحرکی، سیگارکشیدن، مصرف مزمن و بلندمدت الکل، مصرف کافئین، جراحی برداشت تخمدان‌ها به‌صورت دو طرف یا اوفورکتومی دوطرفه قبل از سن ۴۵ سالگی، یائسگی زودرس، لاغری بیش از حد در سنین جوانی و نوجوانی به‌خصوص در دختران.

مهم‌ترین، اصلی‌ترین و شایع‌ترین علائم استئوپروز به شرح زیر هستند:

• پوکی ناحیه استخوان به‌خودی‌خود سبب ایجاد درد نمی‌شود.
• شکستگی‌های ناگهانی از علائم اصلی پوکی ناحیه استخوان به شمار می‌روند که مخصوصاً در ستون فقرات، لگن، مفصل ران و مچ دست اتفاق می‌افتند.
• در صورت وجود شکستگی‌ها درد در پوکی ناحیه استخوان به وجود می‌آید. شکستگی‌های ناشی از استئوپروز با یک زمین‌خوردن ساده ایجاد می‌شوند و درد شدیدی ایجاد می‌کنند.
• خمیده شدن پشت
• کوتاه‌شدن قد
• ناپایداری در سیستم استخوانی - اسکلتی و متعاقب آن کاهش تحرک بدنی در فرد مبتلا و  بروز عوارض ناشی از بی‌تحرکی

شیوه جلوگیری از پوکی‌استخوان

در ادامه چند درصد از پوکی قسمت استخوان‌ها خطرناک است؛ هرچند که تراکم استخوان‌ها با افزایش سن، تغییرات هورمونی در زنان بعد از یائسگی کاهش می‌یابد و با آن که فاکتورهای غیرقابل‌تغییر مانند ژنتیک و نژاد نیز عامل مسبب پوکی قسمت استخوان هستند، اما با انجام اقداماتی ساده و رعایت نکات خاص اما آسان می‌توانیم تا حد زیادی از استئوپروز پیشگیری کنیم.

 مهم‌ترین و مؤثرترین شیوه پیشگیری از پوکی قسمت استخوان نکاتی است که ما در ادامه آورده‌ایم:

تحرک بدنی داشته باشید و ورزش کنید. تحقیقات نشان می‌دهد ورزش منظم در بانوان یائسه باعث کاهش حداقل یک درصد از ریسک بروز پوکی قسمت استخوان در هر سال عمر آنها می‌شود. پیاده‌روی، دویدن‌های آهسته، یوگا و پیلاتس می‌تواند کمک زیادی به جلوگیری از پوکی قسمت استخوان کند.

استفاده از مواد غنی از کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی روزمره. زنان و مردان بزرگسال تا قبل از پنجاه‌سالگی، روزانه به یک گرم کلسیم نیاز دارند. زنان بعد از ۵۰ سالگی، روزانه به ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم نیاز دارند. مردان بعد از ۵۰ سالگی روزانه به ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم نیاز دارد.

بعد از ۷۰ سالگی، نیاز مرد و زن به کلسیم روزانه ۱۲۰۰ میلی‌گرم می‌باشد. در مورد میزان نیاز بدن به ویتامین دی به موارد زیر توجه کنید. مردان و زنان تا قبل از ۷۰ سالگی، روزانه ۶۰۰ واحد اینترنشنال ویتامین دی نیاز دارند. مردان و زنان بعد از ۷۰ سالگی روزانه به ۸۰۰ واحد اینترنشنال ویتامین دی نیاز دارند.

 از فاکتورهای موثر دیگر در جلوگیری از استئوپروز و سؤال چند درصد از پوکی قسمت استخوان‌ها خطرناک است؛ به موارد زیر توجه کنید.

• از مصرف هر نوع سیگار، قلیان و ترکیبات حاوی نیکوتین پرهیز کنید.
• از مصرف مزمن، عادتی و مصرف زیاد الکل خودداری کنید.
• مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار را به حداقل برسانید.

 درمان‌ها

در ادامه سؤال چند درصد از پوکی قسمت استخوان‌ها خطرناک است و داروهایی که برای درمان استئوپروز خطرناک مصرف می‌شوند باید گفت، حتماً باید بعد از بررسی‌اتی اسکور و معاینه شما توسط پزشک متخصص تجویز شده باشند.

پزشک شما برای انتخاب دارو جهت درمان مناسب پوکی قسمت استخوان، نیاز به بررسی‌های الزامی دارد، تا دارویی را برای شرایط شما انتخاب کند که علاوه بر موثر بودن، عوارض دیگری نداشته باشد. زمانی این درمان‌ها ضرورت می‌یابد که پوکی قسمت استخوان شدید بوده و ریسک بروز شکستگی‌های پرخطر، زیاد است.

اصلی‌ترین درمان‌های دارویی برای استئوپروز عبارت‌اند از:

• گروه اول بیس فسفونات‌ها؛ به‌عنوان‌مثال، آلندرونیت.
• گروه دوم هورمون‌درمانی تیروئید و پاراتیروئید؛ به‌عنوان‌مثال کلسی‌تونین، آبال پاراتید و تری پاراتید.
• گروه سوم داروهایی که به روی گیرنده‌های استروژن استخوانی تأثیر دارند.

جمع‌بندی

پوکی قسمت استخوان (Osteoporosis) یک بیماری استخوانی است که باعث کاهش تراکم و کیفیت استخوان‌ها می‌شود. در این وضعیت، استخوان‌ها شکننده‌تر شده و احتمال شکستگی در آن‌ها افزایش می‌یابد، حتی در اثر ضربه‌های خفیف یا بدون هیچ ضربه‌ای.

چند نوع پوکی قسمت استخوان داریم؟

استئوپروز اولیه (Primary):

• نوع 1 (پس از یائسگی): بیشتر در زنان و به دلیل کاهش هورمون استروژن پس از یائسگی ایجاد می‌شود.
• نوع 2 (مرتبط با سن): در افراد بالای 70 سال، معمولاً در مردان و زنان دیده می‌شود.
• پوکی قسمت استخوان ثانویه (Secondary):
• ناشی از بیماری‌ها یا داروهای خاص مانند مصرف بلندمدت کورتون، بیماری‌های کلیوی، مشکلات تیروئیدی، یا
• کم‌تحرکی.
• پوکی قسمت استخوان در موارد نادر

چند درصد پوکی استخوان خطرناک است؟

معمولاً پوکی قسمت استخوان بر اساس شاخص T-score در تست سنجش تراکم استخوان (DEXA scan) سنجیده می‌شود:

• T-score بین +1 تا -1: طبیعی
• T-score بین -1 تا -2.5: کاهش تراکم استخوان (استئوپنی)
• T-score کمتر از -2.5: پوکی قسمت استخوان (Osteoporosis)
• T-score کمتر از -3.5: استئوپروز شدید و پرخطر

بنابراین، اگر T-score کمتر از -2.5 باشد، بیماری خطرناک محسوب می‌شود، و اگر کمتر از -3.5 باشد، احتمال شکستگی به‌شدت افزایش می‌یابد.

علت‌ها و علائم استئوپروز

علل:

• یائسگی و کاهش استروژن در زنان
• کاهش تستوسترون در مردان
• مصرف طولانی‌مدت داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها
• کمبود کلسیم و ویتامین D
• بیماری‌های زمینه‌ای (مانند پرکاری تیروئید، بیماری سلیاک، نارسایی کلیه)
• سبک زندگی کم‌تحرک
• سیگارکشیدن و مصرف الکل

علائم:

• درد استخوان یا پشت
• کاهش قد در طول زمان
• شکستگی‌های مکرر (به‌ویژه در لگن، ستون فقرات، مچ)
• خمیدگی پشت (قوز)
• راه‌های جلوگیری از استئوپروز

تغذیه مناسب:

• مصرف کلسیم (لبنیات، بادام، سبزی‌های برگ سبز)
• دریافت ویتامین D (نور خورشید، مکمل‌ها)

ورزش منظم:

• ورزش‌های تحمل وزن مثل پیاده‌روی، دویدن، یوگا
• اجتناب از عوامل خطر:
• ترک سیگار و الکل
• کنترل بیماری‌های زمینه‌ای
• بررسی منظم تراکم استخوان پس از 50 سالگی یا در صورت داشتن عوامل خطر
• درمان استئوپروز

تغذیه و مکمل‌ها:

مکمل کلسیم و ویتامین D

داروهای ضد استئوپروز:

• بیس‌فسفونات‌ها (مانند آلندرونات، ریزدرونات)
• دنوسوماب
• ترسا پاراتید (PTH مصنوعی)
• رالوکسیفن (در زنان یائسه)
• تغییر سبک زندگی و فیزیوتراپی
• پیشگیری از سقوط و شکستگی با بهبود محیط خانه

سخن پایانی

استخوان‌های شما در حال نابودی هستند! اگر تراکم استخوان شما زیر 60% است، هر لحظه ممکن است با یک حرکت ساده، مهره‌هایتان خرد شود یا لگن شما بشکند! شکستگی لگن در افراد مسن، در 20% موارد به مرگ منجر می‌شود—این یک هشدار جدی است! اما نترسید، هنوز فرصت دارید! اگر تراکم استخوان شما بین 50 تا 70% است، با درمان به موقع می‌توانید از فاجعه جلوگیری کنید.

قدتان کوتاه شده؟ درد پشت دارید؟ این‌ها نشانه‌های استئوپروز پیشرفته هستند! یک تست ساده تراکم‌سنجی می‌تواند زندگی شما را نجات دهد. درمان‌های جدید می‌توانند استخوان‌های شما را تقویت کنند و از شکستگی‌های وحشتناک جلوگیری کنند. دیگر منتظر نمانید همین امروز به کلینیک ما مراجعه کنید!

در جواب چند درصد پوکی استخوان خطرناک است؟ باید گفت؛ استئوپروز یک مشکل جدی و بسیار خطرناک می‌باشد که شیوع زیادی در افراد بالای ۵۰ سال به میزان 38 درصد پوکی استخوان، به‌ویژه بانوان بعد از یائسگی دارد. در فرد مبتلا به استئوپروز، سرعت تخریب استخوان از توانایی نوسازی و بازسازی آن بیشتر می‌شود و به عبارتی بدن دیگر قادر به تجدید ساختار استخوان تخریب شده نخواهد بود.